Vakantie is tegenwoordig een bijna vanzelfsprekend baken in het jaar. Tot in de negentiende eeuw was reizen echter voorbehouden aan de elite. Dit veranderde door de komst van nieuwe vervoermiddelen zoals de trein en later het vliegtuig. Ook sociale wetgeving speelde een rol; begin twintigste eeuw werd de achturige werkdag ingevoerd en in de jaren zestig volgde de wettelijke invoering van vakantie met behoud van loon. Nederlanders gingen reizen, eerst in Europa en later over de hele wereld.
In Delpher vind je talloze boeken, tijdschriften en krantenartikelen die een beeld schetsen van hoe reizen door de eeuwen heen veranderd is. Hieronder vind je alvast een voorproefje, maar ga vooral ook zelf op ontdekkingsreis in Delpher.
Het eerste Nederlandse reisbureau werd in 1876 opgericht door de delicatessenhandelaar Jacob Lissone. Een vijfdaagse reis naar Londen "inbegrip alles" kostte 55 gulden. In 1951 vierde het zijn 75-jarig bestaan.
De route van Rotterdam naar Den Haag kon binnen een half uur worden afgelegd. Al ging het niet altijd vlekkeloos, getuige dit reisverslag: "We wachtten een kwartier, een half uur, drie kwartier, maar er kwam geen beweging in het gevaarte."
In 1927 vonden de eerste vluchten voor passagiers plaats. De reis van Amsterdam naar Batavia (het tegenwoordige Jakarta) in Indonesië duurde destijds - inclusief drie dagen "oponthoud" - toch nog 16 dagen.
Vakantie in het buitenland? Voor de oorlog was het voor de meeste Nederlanders al een belevenis om naar het strand in eigen land te gaan.
Een bootreis langs de Rijn was voor veel Nederlanders een waar avontuur in de jaren ’50 van de vorige eeuw. De Provinciale Drentsche en Asser Courant meende zelfs dat een tocht langs deze rivier een verplicht onderdeel van het schoolprogramma zou moeten zijn.
Naarmate de welvaart toenam gingen veel Nederlanders steeds verder weg op vakantie. Het was dan wel handig om een overzicht te hebben van de verwachte kosten per land. De Telegraaf bood uitkomst. Om de lezers te behoeden voor onnodige uitgaven, liet men “de categorie der luxehotels” maar geheel achterwege.
Steeds meer Nederlanders vierden vakantie in het buitenland. Het Nederlands Bureau voor Toerisme wilde deze trend keren en hield in de jaren ’80 een campagne voor vakanties in eigen land, want "geen land dat zó veelzijdig is".
Eenmaal op vakantie werden er ansichtkaarten naar familie en vrienden gestuurd. Dit boek was onmisbaar als je poëtisch uit de hoek wilde komen en geen inspiratie had voor een leuke tekst.
Tijdens vakanties foto’s maken, het hoort erbij. En dat was een eeuw geleden niet anders. In dit boek staan uitgebreide instructies voor het maken van de mooiste foto’s tijdens de reis., zodat “de amateur-fotograaf dan ook gerust kan zeggen dat hij niet één, doch vele malen van zijn vacantie geniet!”
De inwendige mens moest ook verzorgd worden tijdens de vakantie. Gelukkig was er dan de ‘rubriek voor de vrouw’ die met eenvoudige recepten uitkomst bood.
Het tijdschrift 'De Gracieuse' geeft een beeld van de strandmode anno 1933. Het valt op dat mensen in die tijd nog flink gekleed over het zand flaneerden.
In Delpher vind je honderden reisgidsen uit het verleden. Blader hier door een selectie.
Geïnspireerd door deze vondsten? Ga zelf op ontdekkingstocht in Delpher! Spit in miljoenen gedigitaliseerde teksten uit historische Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften die je allemaal woord voor woord kunt doorzoeken. Of het nu gaat om de eerste Nederlandse krant uit 1618, de verslaggeving over de maanlanding of de uitslagen van een lokale voetbalwedstrijd, met Delpher maak je een reis door de tijd via de grote en kleine verhalen die afgelopen eeuwen de pers gehaald hebben.