HET ONTSTAAN VAN DE RIJKSGRENS BIJ NIEUWESCHANS

Wanneer we het gedenkboekje inkijken dat in 1928 is uitgegeven ter gelegenheid van; het 300-jarig bestaan van Nieuweschans1), dan kunnen we daarin op bl. 9 lezen dat de schans werd aangelegd op Oostfriese grond, maar dat bij het tractaat van 1636 een grenswijziging tot stand kwam waarbij het fort geheel op het gebied van Stad en Lande kwam te liggen. Als schadeloosstelling zouden Burgemeesters en Raad van Groningen aan de graaf van Oost-Friesland twee karossen geven elk met zes goede Groninger paarden bespannen), of naar keuze van de graaf 12000 car. gl. e,n aan de gravin nog 4000 gl.

Bij een onderzoek naar de juistheid van dit op het eerste gezicht vreemde verhaal kon ik gebruik maken vaneen dossier, thans aanwezig in het gemeente-archief van dat tot nu toe weinig de aandacht heeft getrokkenB) en waaruit ik de gegevens voor hetgeen hier volgt heb kunnen putten. Zoals bekend ligt de gemeente Nieuweschans in het gebied dat eens door de golven van de Dollard bedekt is geweest. Het is hier niet de plaats in te gaan op het probleem van het ontstaan van deze zeeboezem,4) noch te zoeken naar het tijdstip van de eerste inpolderingen. Voor ons onderwerp is echter van uitermate groot belang dat in genoemd dossier een kaartje aanwezig is, dat een ruwe schets geieft van de toestand c. 1605.8) We zien dan op de plaats waar nu

1) Herdenkingsfeesten Nieuweschans 1628—1928. 23 Reg. Feith 1632. 66. 8) Helaas is dit dossier ook verborgen gebleven aan Prof. Van Winter voor zijn art. inde Gron. Volksalmanak van 1942: Hoe heeft de provincie Groningen haar grenzen gekregen. 43 Zie hiervoor: C. Woebcken, Die Entstehung des Dollart in Abh. und Vortr. zur Gesch. Osffrieslands, 24e Heft, 1928. 5) Hierbij afgebeeld. Ik moge de aandacht vragen voor de omgeving van Stoksterhorn, waar op het kaartje binnendijks