5(8
DE HOLLANDSCHE REVUE
DR. SAMUEL SARPHATI
een der beste werken toen voor nijverheid, scheepvaart en koophandel. Maar Sarphati's wenschen gingen verder. In 1853 leverde hij aan den Amsterdamschen raad zijn eerste ontwerp in tot stichting van een Paleis voor Volksvlijt en de concessie er voor verleend was, werd op 7 Juli 1856 de geldleening voor dit werk opengesteld
en in weiniae uren volteekend!
Sarphati bezat het vertrouwen zijner stadgenooten in ruime mate. Een nieuwe stadswijk achter hst Paleis was tevens zijn ideaal, en ook hiervoor kreeg hij concessie in 1862. In 1866, juist ten tijde dat de eerste tentoonsteling in zijn stichting — het Paleis — zou gehouden worden en hij plannen uitwerkte voor een bouwkas, waardoor de arbeidende bevolking in staat zou worden gesteld zich een eigen woning te verzekeren, stierf hij. En al mag naar dien tijd van opge¬
schroefdheid het wat overloopen van rhetoriek, dr. Wap dichtte terecht op hem:
„Een schrander brein, gevormd om reuzenwerk te stichten, Een ijzren wilskracht, in het weerstandsvuur verstaald; Een moedig hart, dat eiken hinderpaal deed zwichten, Een geest, zich zelf bewust, die wil en zegepraalt."
Amsterdam heeft altijd groote mannen gehad, maar Sarphati heeft vooral recht op de dankbaarheid van het nageslacht, waar hij oog had voor materieele en geestelijke belangen en doorzetten, om te bereiken wat zijn ideaal was.
De laatste tientallen jaren was het zoo'n beetje getuigenis van smaak gevend neerschattend te spreken over het Pa¬
leis voor Volksvlijt. Ten onrechte! Elke tijd heeft zijn waarden en zijn bijzondere vooruitgangen, en wat zal het nageslacht zeggen over vele bouwwerken van thans, horizontaal, steenklomp naast steenklomp, versierd, niet met grillige krullen, maar wel vaak met wanstaltige figuren, die iets moetoen uitbeelden, wat maar enkele ingewijden meenen te móéten verstaan! Sarphati is in zijn bouw en uitbreiringsplannen gesteund door den bouwmeester C. Outshoorn. — Overleden 1875. —
Waar tegenwoordig het zeer gemakkelijk is, door nijverheidsscholen en hoogere ondeor wijsinrichting en opgeleid te worden voor architect, is het de moeite waard te hooren, hoe de bouwmeester van het Paleis voor Volksvlijt — tevens van het Amstel-hotel, 't Museum Fodor, Witte-sociëteit te Den Haag, Oranje-hotel te Scheveningen,