DE HOLLANDSCHE REVUE

439

heeft verlaten. Ik geloof volstrekt niet, dat .Hutchinson's „This Freedom" zuiver een beeld biedt van de misères, welke het gevolg kunnen zijn van het werken der moeder buitenshuis. Er is overdrijving en eenzijdigheid in dit boek, en ik geloof zeker, dat het ideaal van elke opvoeding moet zijn, dat de kinderen de ouders kunnen missen. Maar dan moet de voorbereiding zóó zijn geweest, dat ze inderdaad leerden vrij zijn en niet zoo, dat hun vrijheid zich uit in de meest mogelijke onevenwichtigheid, in een toegeven aan alle grillen en invallen, tot schade van henzelf en hun medemenschen.

Trouwens, ondanks het jagen van vele Amerikaanschen, is in Amerika zelf de halve dagtaak voor de vrouw reeds in enkele steden ingevoerd. In Boston en Philadelphia blijkbaar met het meeste succes. Op een onlangs te Parijs gehouden congres van Fransche vrouwen hield Mlle Chaptal een rede over den halven werkdag en het bleek, dat in Amerika in drukkerijen, breiwerkfabrieken, fabrieken van vliegtuigen de halve dagtaak zeer goed voldeed bij werkgevers en werknemers. Het spreekt van zelf, dat niet alle werk even geschikt is voor de toepassing. Bij de arbeidswetgeving en den 8urigen werkdag is juist het ongeluk, dat men niet souple genoeg is en te veel eenheid wil. We hielden io den oorlogstijd geen van allen — hoe democratisch we mochten voelen — van de eenheidsworst. De eenheidsschool leverde niets dan misère, omdat nu eenmaal niet alle streken van het land, niet alle kringen van ontwikkeling dezelfde eischen stellen aan het onderwijs en zoo doende allen gedupeerd worden, zij die boven het peil en zij, die beneden het peil staan, dat de eenheid stelt. Ik geloof, als het er op aan komt, dat de meest democratischen in den mond, in de practijk het eerste, — als zij er kans toe zien — in de le klasse coupé's in de treinen kruipen, enz.

Vrouw: En heb je gevonden wat er niet in orde was, toen je het uit eikaar hadt gehaald?

Man: Ja, en nu ben ik bezig, na te gaan of er iets in orde is, sinds ik het weer in elkaar heb gezet.

Ons brood werd er niet beter op, sinds het met de arbeidswetgeving te nauw in aanraking kwam, en zoo zullen er bedrijven zijn, welke zich niet leenen voor een ploegenstelsel, zooals de halve werkdag der vrouw eischt. Er zijn ook bedrijven en beroepen, waar de nachtarbeid niet gemist kan worden. De dokter, de apotheker en de verpleegster moeten nacht en dag klaar staan, maar omdat niet allen verbetering in hun lot kunnen krijgen, is het niet noodig, dat deze wordt tegengehouden, daar waar zij mogelijk is. En zoo is de halve dagtaak voor de gehuwde vrouw, die de moeder ten deele voor het gezin behoudt, zeer wel mogelijk in sommige fabrieken, terwijl er beroepen zijn, waar zij volstrekt geen bezwaar levert. Vooral is bij velerlei maatschappelijk werk in Engeland de bezoldigde arbeidster voor halve dagen zeer gezocht. In het bijzonder kan de vrouw, die voor de vereenigingen de gezinnen bezoekt, volstaan met een halve dagtaak en zoo men de wijkhuishoudster of uurhulp bij ons invoert, kan voor deze ook de halve dagtaak gelden. In

Frankrijk laat de „Société Amieux" haar werkkrachten de vrije keuze wat betreft de werkuren, en de Kamer van Koophandel te Bordeaux heeft reeds een bemiddelingsbureau voor halve dagtaak georganiseerd, waarbij vele aanvragen inkwamen, vooral van huismoeders. De bedoeling is ook hen — mannen en vrouwen, — tegemoet te komen, wier gezondheid niet een geheelen werkdag toelaat, zwakken, convalescenten, ouden van dagen, die nog eenig werk kunnen en moeten verrichten, om te bestaan enz. De Fransche, die het onderwerp inleidde, sprak de hoop uit, dat het vraagstuk door de sociale wetgeving zal worden overwogen, en dat de sociale verzekering er mede rekening zal houden. Zooals gezegd schijnt het probleem bij ons niet zoo dringend, maar juist als men het ruimer opvat, kan de halve werkdag een oplossing brengen aan vele categorieën van zwakken. Als het dan maar niet bijdraagt tot nieuwe verwikkeling van het arbeidsvraagstuk, of tot nog meer halfheid!

EMMY J. B.