Mengelwerk.

wijze als zulks met de voorgaande oefeningen het geval was. En ware dit niet genoeg: men maakt het nu ook spoedig hekend met de moraal van den bijbel, die volgens de meest bekrompen zienswijze verklaard wordt.

Hierbij worden weder voorstellingen in het kinderlijk brein opgehoopt, waarvan het zich onmogelijk een duidelijk begrip kan vormen. Alles is er op aangelegd om het geheugen te overspannen. Die het best kan onthouden , wordt het meest geprezen. Men vergeet echter, dat het geheugen alleen de vrucht van een duidelijke voorstelling, van een goede bevatting en een grondig verwerken is. 't Spreekt van zelf, dat daarvan echter, vooral bij de methode op de bewaarschool gevolgd, bij het kind nog geen sprake kan zijn. Daartoe zijn zijne hersenen nog niet voldoende ontwikkeld. Hetgeen men dus als de uiting van het denken beschouwt, het geheugen , is slechts de vrucht van eene eigenschap aan vele diersoorten van een hoogere orde eigen: het nabootsen, het aanschouwde of gehoorde geheel werktuigelijk terruggeven.

Het laat zich begrijpen, dat kinderen, onder zulke omstandigheden geplaatst, niet evenredig ontwikkeld en behoorlijk voorbereid kunnen geacht worden , om een onderwijs te genieten, dat met den staat hunner intellectueele vermogens overeenstemt. Het kind, dat zijne eerste levensjaren op zulk een wijze heeft doorgebracht, lijdt veelal op den leeftijd, dat het de lagere school zal betreden, aan matheid van den geest, die overladen is met een reeks van indrukken en voorstellingen, welke boven zijn bevattingsvermogen gaan. Zoodanige kinderen leggen gewoonlijk een mate van eigendunk en aanmatiging op de school aan den dag, die gevoed door de ijdelheid der ouders, de taak van den onderwijzer bemoeielijkt, omdat deze zich vaak genoodzaakt ziet het verwarde samenraapsel van gewaarwordingen uit het kinderlijk brein te verwijderen en die voor anderen te doen