Mengelwerk.

lossen den menscli van slaafschen arbeid en verheffen hem van lastdier tot bestuurder, en zou het gevoel van die verheffing geene gelukkige indrukken op zijne ziel te weeg brengen? Het paard zet den nek op, wanneer het mooiste tuig wordt opgelegd, omdat het beseft, dat het dan met zijn heer een paraderid gaat houden.

De .toenemende bevolking schaadt niet in onzen tijd, nu dorper en poorter staatsburgers zijn geworden, en zich tot wereldburgers zoeken te verheffen.

De oorzaak ligt in gebrek aan zedelijke en verstandelijke ontwikkeling, en wij zijn het eens met beoordeelaar, wanneer bij op blz. 695 v. o. zegt, dat dit gebrek kan verholpen worden „ alleen door den voortgang van beschaving en verlichting." En die voortgang moet zijn beweegkracht ontkenen aan een welingericht, doelmatig onderwijs; het onderwijs moet den werkman rappe handen verschaffen , bestuurd door een vlug en helderdenkend hoofd. Doch aan deze eisahen voldoet onze lagere school niet.

Bij de invoering van ons middelbaar onderwijs vooral is het gebleken, waar de kanker schuilt, die het lager onderwijs onvoldoende vruchten doet afwerpen; doch men bleef doof voor de krachtige stem van Dr. Steyn Pabvé en andere helderziende mannen, en men zocht schuil achter gebrekkige leermiddelen , zwak hulppersoneel, maar vooral achter ongeregeld schoolbezoek, zie blz. 702 i.m. Ongetwijfeld werken deze hoogstnadeelig op ons schoolonderwijs; doch de kanker ligt dieper. De slechte leermethode is de eerste oorzaak der ellende en het schijnt , dat men daarop niet kan of wil vatten. Deze slechte leermethode is een gevolg van den band, die weleer bestond tusschen kerk en school. Men leeraarde en leeraart nog met de ongebolsterde jeugd , in stede dat men het kind door aanschouwingsonderwijs ontwikkele, en ontvankelijk make voor het opdoen