— 30i —

scandaleuse onder door, maar ook dan weet de schrijfster zeer wel het ware van het onware te scheiden. Daar waar haar genegenheid meespreekt, blijft zij binnen de grenzen eener onpartijdige kritiek, gelijk dan ook haar karakteristiek van Josephine een meesterstuk kan genoemd worden in het behoorlijk aanbrengen van licht en schaduw. Zij laat ons een diepen blik slaan in de twisten der familie Bonaparte; zij licht den sluier op, die menigen leelijken vlek in de geschiedenis van dat huis moest bedekken, en zij draagt het hare er ruimschoots toe bij, om aan de reeds lang waggelende napoleontische „legende" voor goed een einde te maken. Wel is waar moet men een waardeering van de wereldhistorische beteekenis van den Imperator en van zijn stam in de bladen van dit boek niet zoeken. Al deze figuren verschijnen niet in de omlijsting van de algemeene geschiedenis, door den zooveel mogelijk onpartijdigen, verhaler voorgesteld, maar uit het geheel der verschijnselen losgerukt, door de tusschen vereering en afkeer zwevende waarneemster ontworpen. Wie de Memoires van mevrouw de Rémusat neemt voor hetgeen zij zijn willen, wie er niet meer van eischt, dan wat zij, volgens het karakter van zulke aanteekeningen, kunnen bevatten, zal zich door het lezen er van rijker beloond"gevoelen, dan door de lektuur van den boeiendsten roman.

Het tweede deel der Memoires, dat wij zooeven ontvingen, behandelt de eerste afdeeling van Napoleon's en Josephine's kroning, alsmede het verblijf van den Paus te Parijs. Mevrouw de Rémusat geeft daarin een uitvoerige beschrijving van de toebereidselen voor het schitterende feest van 2 December 1804, die buitengewoon boeiend is. De Keizerin maakt den indruk van schoonheid, bekoorlijkheid en waardigheid. Toen de Keizerin zich van den troon naar het altaar begaf, droeg haar schoonzuster den sleep van haar mantel zoo onhandig dat men meenen moest, dat Josephine weldra geen stap meer zou kunnen doen. De Keizer merkte dat, richtte eenige droge en ernstige woorden tot zijn zusters, en voorkwam daardoor het ongeval.

I '80

21