— 258 —

Het Mohamedanisme en het christendom: het eerste de beste van alle slechte godsdiensten, het laatste de beste van alle groote ethische godsdiensten, staan tot de immanente philosophie in dezelfde verhouding, waarin de beide oudste dochters van Lear staan tot de jongste, Cordelia. Het Mohamedanisme belooft den deugzamen een leven van wellust, het christendom een toestand van eeuwige bespiegeling, de immanente ethiek kan hem alleen den slaap aanbieden als „de beste spijze aan den maaltijd des levens." De moede wil niets liever dan slapen, zoo ook de levensmoede alleen den dood, de geheele vernietiging in den dood en dankbaar aanvaardt hij de verzekering van den wijsgeer, dat geen nieuwe toestand hem wacht, noch genot, noch lijden, maar dat alle toestanden een einde nemen met de vernietiging van zijn innerlijk wezen.

( , li/c-r/* /, ,,/

V *€? ' *

II. De Politiek. N^^ü'.v 'tOg '

De politiek handelt over de beweging der geheele menschheid. Die beweging is van lager standpunt beschouwd de beweging naar den idealen staat, van hooger de bezveging uit het leven in den absoluten dood. Zij kan geen morelen stempel dragen, want de moraal berust op het subjekt en alleen handelingen van het individu tegenover de beweging van het geheel, kunnen moreel zijn. Zij voltrekt zich door geweld en is het almachtige noodlot der menschheid, dat alles wat in den weg komt, verbrijzelt. Waar zij uitloopt in den staat, daar heet zij beschaving.

De algemeene vorm der beschaving is dus de staat; de bijzondere vormen, nl. de ekonomischen, politieken en geestelijken , noemt Mailander historischen. De hoofdwet is de wet van het lijden, die de verzwakking van den wil en de versterking van den geest uitwerkt. Nu willen wij den gang der beschaving aanwijzen, gelijk hij zich openbaart in de hoofdgebeurtenissen der geschiedenis.

De eenheid van oorsprong van het menschelijk geslacht