M «.

14

bonden zijn. Doarom loopt er nog een derde draad van het toestel naar de naastbijgelegen buis der waterleiding of eenige andere geschikte grondverbinding. Voor zoover zulks uitkomt, loopen dus de drie draden naast elkander. Voor de gronddraden heeft men koperdraad met goedkoopere isolatie genomen. De prijs van deze was f 2 per 100 M.

Voor de levering der toestellen was aan verschillende fabrikanten prijsopgaaf gevraagd, onder inzending hunner monsters, die dan tegen betaling het eigendom der gemeente bleven. Na uitvoerige proefnemingen, waarbij wij ter zijde gestaan werden door den heer A. E. R. Collette, Ingenieur der Rijkstelegrafie, werd de keuze gevestigd op de toestellen van den heer J. Berliner te Hannover.

Het door ons gekozen toestel is in hoofdzaak hetzelfde, dat sedert eenige jaren ten behoeve van den Rijksdienst op de intercommunale lijnen gebezigd wordt. De microfoon is gevuld met koolpoeder, dat besloten is tusschen de gewone membraan en een achterwand, bestaande uit een stuk kool met 3 concentrische groeven, terwijl aan de zijde het koolpoeder door flanel of vilt tegengehouden wordt. Gewoonlijk is de membraan en dus ook het blok kool horizontaal, zoodat de poeder op eerstgenoemde rust.

Bij de door ons gekozen toestellen is echter de microfoon verstelbaar gemaakt, zoodat degeen, die door het toestel spreekt, haar eene willekeurige helling kan geven, in overeenstemming met hare lengte. Op dezelfde wijze zijn ook de toestellen der telegraaf-administratie geconstrueerd.

De telefonen hebben den schelpvorm, zoodat zij het oor geheel afsluiten. Om haar gewicht echter zoo gering mogelijk te maken, zijn zij geheel met alluminium gemonteerd, zoodat zij slechts 420 gram wegen. Elk toestel is met twee telefonen voorzien. Hierdoor heeft men in de eerste plaats het in het woelige Rotterdam vaak niet overbodige voordeel, dat men beide oorschelpen kan afsluiten en daardoor de aandacht geheel aan het te volgen gesprek wijden kan. Bovendien kan aldus ook elk gesprek door twee personen gevolgd worden, hetgeen in een handelstad eveneens eigenaardige voordeelen heeft.

De weerstand van den inductor bedraagt 800—900 Ohm, die van de inductieklossen 180 Ohm. De geheele inrichting is besloten in een notenhouten kastje, dat in het ondergedeelte plaats aanbiedt voor twee elementen. Op de voorzijde van dit hartje is een schild van Berlijnsch zilver met het wapen van Rotterdam in kleuren aangebracht.

De Firma Berliner heeft de toestellen geheel compleet, doch zonder de elementen, geleverd voor f 48.50 per stuk.

De elementen werden verstrekt door de Firma Leclanché en C°. te Parijs voor f 1.50 per stuk, zoodat één toestel geheel i compleet eene uitgaaf vorderde van f 51.50.

De Firma J. Berliner heeft geleverd 1250 stuks wand- en 50 tafeltoestellen.

Bij laatstgenoemde is de inrichting gevat in vierkante notenhouten doozen; 'bij deze is de telefoon en microfoon in één apparaat gecombineerd. Een tafeltoestel kost f 50.30, zonder elementen. De toestellen van Berliner zijn geschikt voor de grootste afstanden, waarop de internationale telefoongesprekken thans in Europa gevoerd worden.

Exploitatie en tarief.

Door den gemeenteraad werd besloten eene afzonderlijke commissie van beheer voor den telefoondienst in te stellen. Op voordracht van deze commissie werd tot directeur van den nieuwen dienst benoemd de heer F. W. Hudig, tot korten tijd vóór zijne benoeming administrateur der afdeeling Rotterdam van de Ned. Bell Telephoon-Maatschappij. Intusschen werd ook na de benoeming van dezen hoofdambtenaar de aanleg der telefoon vanwege de afdeeling «plaatselijke werken» voortgezet.

De eerste taak van den heer Hudig was het ontwerpen van een tarief, dat door den gemeenteraad werd vastgesteld.

De voornaamste bepalingen van dit tarief volgen hieronder;

Een abonnement voor één toestel bedraagt, voor perceelen waarin de betrokkene geen kantoor houdt, noch eenig beroep, bedrijf of nering uitoefent, f 66 per jaar.

Kortheidshalve wordt dit «huis-abonnement» genoemd.

Voor perceelen waarin de betrokkene kantoor houdt of eenig beroep, bedrijf of nering uitoefent, «zaak-abonnement», wordt dit bedrag verhoogd tot f 90.

Voor elke aansluiting moet op eenmaal een bedrag betaald worden van f 20. Deze som moest dus ook door de vroegere abonné's der Ned. Bell Teleph.-Maatschappij voldaan worden.

Daar het vroegere abonnement dier Maatschappij f118 bedroeg, hebben de oude abonné's ook in het ongunstigste geval altijd nog een klein voordeel.

Er wordt geen verschil in prijs gemaakt, of er een tafel- of een wand-toestel verstrekt wordt.

Een tweede toestel op éénzelfde buitenverbinding moet betaald worden met f 15; een extra-schel met f 3.

Bij het vroegere tarief waren deze prijzen achtereenvolgens f 40 en f 10.

Een punt van bijzondere regeling hebben de z. g. particuliere lijnen vereischt.

Velen wenschen een verbinding te hebben tusschen twee verschillende panden buiten de toestellen van het centraal-bureau om. In dit geval kan men slechts spreken tusschen de beide bewuste panden en is de mogelijkheid met andere perceelen in verbinding te treden of door deze opgeroepen te worden, geheel uitgesloten.

Hst behoeft echter wel geen toelichting, dat zulke particuliere lijnen tusschen woonhuizen en kantoren of tusschen verschillende winkels van een firma voor de belanghebbenden van overwegend nut kunnen zijn.

Heeft men uitsluitend luchtleidingen, dan geschiedt de aanleg dier particuliere lijnen, door eenvoudig den kortsten weg tusschen twee panden te volgen. Bij de ondergrondsche leidingen wordt dit vraagstuk echter eenigszins gecompliceerder.

Zijn de twee eindpunten van een particuliere lijn van uit één opstijgpunt bereikbaar, dan is de zaak zeer eenvoudig. De lijnen loopen dan over de stelling heen en gaan niet over in den kabel.

In het algemeen is het natuurlijk niet mogelijk aldus te handelen. Dan gaat de luchtleiding van af het eene eindpunt der particuliere lijn naar het opstijgpunt, vervolgens van daar door den grondkabel naar het kruisbord in het centraalbureau. In plaats dat de leiding van daar naar de schakeltafels loopt, wordt er eenvoudig een' vaste verbinding gemaakt tusschen dezen kabeldraad en dengeen, die voert naar het opstijgpunt binnen welks ressort het andere eindpunt der particuliere lijn ligt, om op deze wijze eerst naar de stelling van dit opstijgpunt en aldus naar het andere einde der particuliere lijn te loopen. Daardoor worden dus voor één particuliere lijn in het algemeen de grondleidingen van twee abonnementen in beslag genomen.

Hieruit laat het zich verklaren dat de tarieven voor deze particuliere lijnen, die vroeger door de Ned. Bell Tel.-Maatsch. tamelijk willekeurig geregeld werden, doch veelal op den onderlingen afstand der perceelen gebaseerd waren, niet zeer laag konden gesteld worden.

Er wordt nu voor eene verbinding, tusschen de toestellen in twee gebouwen, waarbij geen gebruik van grond- of waterkabels wordt gemaakt een abonnementsprijs gevraagd van f 48.

In geval echter voor genoemde verbinding deze kabels wel moeten gebruikt worden, bedraagt het abonnement f 84.

Natuurlijk moet ook bij de particuliere lijnen f 20 als entrée betaald worden.

Er zijn zelfs corporatiën, die een geheel net van particuliere lijnen hebben en op hun hoofdkantoor een miniatuur centraalbureau gevestigd hebben, waardoor zij al die verbindingen onderling tot stand kunnen brengen, die zij wenschen.

Zoo heeft bijv. de Rotterdamsche Tramweg-Maatschappij op haar hoofdkantoor aan de Isaac Hubertsü'aat een schakeltafel staan, vanwaar 6 particuliere lijnen loopen naar de verschillende wachthuizen. Evenzoo is op het kantoor van den inspecteur voor de • inkomende rechten een schakeltafel geplaatst, vanwaar 9 particuliere lijnen naar de commiezenposten in de verschillende wijken der stad uitgaan.

Ook bij dergelijke inrichtingen moeten natuurlijk steeds de particuliere lijnen door de kabels naar het centraal-bureau loopen, om van daar weder terug te keeren naar de eindpunten.

Op eenige groote kantoren heeft men eene dergelijke schakeltafel gemaakt, om van uit elk vertrek met het centraal-bureau te kunnen spreken. De genoemde inrichting dient dan zoowel om het mogelijk te maken, dat men uit de verschillende kamers onderling met elkander praat, als om van deze öf met particuliere lijnen öï met het centraal-bureau in verbinding te kunnen treden.

Zoo heeft bijv. de Firma Wilh. Muller & C°. eene inrichting, waarop thans zijn aangesloten: 13 verschillende toestellen in het kantoor zelve, 1 particuliere lijn en 3 verbindingen met het centraal-bureau der gemeente. Bovendien is de geheele inrichting gebaseerd op de mogelijkheid tot uitbreiding.

Genoemde schakeltafels worden van gemeentewege gesteld; men betaalt voor elke daarop aangebrachte aansluiting f 3 per jaar.