222

KRONIEK DER FRANSCHE LITTERATUUR.

boutade. Ubu R o i werd voor het eerst opgevoerd in 1888 (Jarry was dus 15 jaar), door „Les Marionnettes", later, officieel, door het „Théatre de 1'CEuvre" (Lugné-Poé) op 10 December 1896. Blijkbaar was het Jarry's aanvankelijke bedoeling geweest, met zijn Ubu R o i niets anders te geven dan een boertig poppenspel, tot de uitbeelding van welks hoofdfiguur een zijner schoolleeraren, sterk gecaricaturiseerd, als model had gediend; maar zijn bewonderende partijgenooten zochten in de grove grappigheden van den schoolknaap symbolische bijbedoelingen, zoozeer zelfs, dat LugnéPoé de rol van Ubu in tragischen trant speelde x) en er een geheele „ubuïstische" critieklitteratuur ontstond. In zijn Paral ipomènes du Père Ubu2) blijkt Jarry ook zijn lofzangers het genoegen niet te willen ontnemen van de bewierooking zijner wijsgeerige bedoelingen, en verklaart hij de zinnebeeldige strekking van zijn zwaarlijvigen hoofdpersoon. Hoe het ook zij, bewust of onbewust maakte de vijftienjarige een wonderlijk politiek epos, waar een zeldzame genialiteit haar onuitwischbaar stempel op drukte.

In een gedocumenteerde studie, bijna tegelijkertijd met den laatsten herdruk uitgekomen, verklaart Charles Chassé ons echter, aan de hand van een aanzienlijk feitenmateriaal, dat dit veelbesproken drama geenszins door Jarry geschreven werd 3).

U b u - R o i — thans laten wij Chassé aan het woord — is, zekerder nog dan de Odyssee, de vrucht van de samenwerking van meerdere schrijvers, neen, beter gezegd, van eenige geslachten jongelui. Reeds schreef A. V.4) in zijn necrologie van Jarry5), dat Ubu „in samenwerking met twee schoolvrienden" werd gemaakt. Laurent Tailhade vermeldt, dat verschillende geslachten van leerlingen van de kostschool te Rennes, waar Jarry zijn opvoeding genoot, een soort bloemlezing hadden samengesteld van de al of niet authentieke buitensporigheden, gezegd en bedreven door een door allen bespotten leeraar, die den bijnaam droeg van „le Père Hébée" of „Ébée". Deze gegevens kwamen Jarry in handen. Zijn familie had r hem toen een poppenkast cadeau gegeven, en, na den naam Ébée in Ubu veranderd te hebben, had hij de opgeteekende potsen in dialoogvorm omgezet en door zijn marionetten laten vertoonen. Wie nu Jarry's „medewerkers" waren? Gérard Bauer noemt als zoodanig de heeren Jarrier, Flaud, Guillaumin en een ander, die verzocht, voorloopig slechts als M... . aangeduid te mogen worden "). Als oud-leerling van diezelfde kostschool was Chassé in de gelegenheid, die heeren over het hem

1) La Revue Blanche (1896).

2) Ibid., 2e halfjaar, pp. 489 — 493.

3) Les Sources d'Ubu-Roi, met 12 ill. Uitg. H. Flourv, Pariis, 1921, frs. 6.—. *

4) Waarschijnlijk Alfred Vallette.

5) Mercure de Franc e, December 1907.

6) In L'Echo de Paris (Sept. 1920).