84

Geldria?" post recensitam Ducis Neoburgici ad Catholicam Fidem conversionem, illustres alios etiam regia? eminentia personas conversas per narratorum sequelam adduxeram, quos inter misericors Deus Ducem de Wolffenbiittel miris modis ad veritatis lumen adduxit; et quidem inter alias dotes Principe dignas, pectori ejus Deus sapientia? studium inspiraverat, veterisque temporis indaginem; hinc multus erat in legendo, multus in scrutandis veterum scriptis, multa insuper cum viris eruditis conferre amabat, qua in re magnopere ei profuit Bibliotheca, in suo Wolffenbiittel collecta, ac ob librorum copiam admodum celebris, eam quippe anno 1660 numerasse 27666 volumina, 115509 tractatus seu libros, et 56303 authores, testis est Fridericus von Franckenbergh in suo „Theatro mundi", 1677 Norimberga? Teutonice edito. Principem hunc ceu litterarum Maecenatem Lutheranorum doctissimi impense colebant, eumque tamquam illustre ornamentum „Societatis, ut vocant, Fructifera", ad excolendam linguam Teutonicam instituta?, celebrat Georgius Eccardus, Helmstadii historiarum professor, in libello suo de re etymologica, Hannovera? 1711 edito.

Dum igitur Spiritus Dei eum per illas bibliotheca? sua vias ac veteris temporis, Ecclesiaque itinera nescium licet ac quasi alia agentem duceret, ecce inibi veteris Ecclesia imaginem, veterum Doctorum scripta, jamdudum ante Lutheri et Calvini ortum edita, offendit, atque in occurrentem lucem ita obtusus hasit, ut Ecclesiam Romanam esse vere apostolicam, ac Christi Ecclesiam judicaret ipse; neque tanto lumini restitit, tametsi agones in hac sua mutatione passus videtur, quos et ipse D. Augustinus sustinuisse se refert lib. 8 Confessionum cap. 7. in multorum qui secuturi sunt solamen. Attamen prater co?leste lumen magno illi solatio in hac lucta fuit epistola, a Clemente XI Pontifice ad ipsum paterno plane affectu