KERKRECHT EK KERKBEGRIP.

het Katholicisme door middel van al deze „rechtliche Ordnungen" de kerk binnen. Op de macht van den bisschop volgt de macht der Synode. Oorspronkelijk stonden alle Synoden op ééne lijn. Zij kwamen samen wanneer de keuze van een bisschop moest plaats hebben. Dan kwamen de omliggende gemeenten een noodlijdende gemeente, waar geen bisschopskeuze plaats kon hebben door eene Synode of samenkomst te hulp.. Maar langzamerhand wordt dit anders. De eene Synode wordt boven de andere geplaatst. Toch is tot in de Middeleeuwen toe de gedachte gebleven, dat de Synode eene vertegenwoordiging is der gansche Kerk. Wij kunnen nu niet verder in bijzonderheden nagaan, hoe langzamerhand de Kerk tot een Katholieke en eindelijk tof eene Roomsch-Katholieke Kerk is geworden. Rome heeft zich opgeworpen als de voornaamste bisschopszetel. Boven de macht van de Synode en van het Algemeen Concilie heeft zich eindelijk in den loop der eeuwen en na een langdurige worsteling de pauselijke macht gesteld en in het Vaticanum is met het vaststellen van 's pausen onfeilbaarheid eindelijk het stelsel voltooid. De Paus is de Kerk geworden. In Rome is het oude Katholicisme begonnen zich te ontwikkelen, in Trente is het nieuwKatholicisme gegrondvest en in 1870 is eindelijk op het Vaticaan zijn bouw voltooid. Daarmede heeft het Kerkrecht, dat het Katholicisme geschapen heeft, zijn volledige triomf behaald. In plaats van eene geloovige gemeente, die vrijwillig aan Christus gehoorzaamt, is nu gekomen eene rechtsgehoorzaamheid aan het hoofd der Christenheid, den paus. In plaats van een geestelijke gemeenschap is een rechtsgemeenschap gekomen. Dit alles is volgens Sohm daaruit voortgekomen, dat alleen de bisschop recht heeft gekregen op het voorgaan bij de eucharistie. Het is ééne doorloopende lijn, die voert tot de onfeil-