VOETBAL EEN OVERBLIJFSEL VAN MAGISCHE KUNST?

65

keuze te hebben geleid. Zoowel te Scone als te Melrose was de eene ploeg samengesteld uit gehuwde mannen, de andere uit vrijgezellen,*) de eene dus bewerkers van vruchtbaarheid, de andere tot dat oogenblik toe onvruchtbaar. Nog meer helderheid zelfs verschaft ons de keuze, die gedaan werd te Inverness, waar een wedstrijd werd gespeeld „tusschen de getrouwde en de ongetrouwde vrouwen," waarbij — merk dit goed op —- „de eerste altijd overwinnaars waren."2) Soms, in plaatsen, waar de ploegen zelf geen speciale beteekenis hebben, werpen bijkomstige gebruiken licht op de vruchtbaarheids-hypothese. De vrije bergwerkers van het eiland Purbeck plachten, volgens de legende, de oorspronkelijke schenking van hun rechten te herdenken door op den Dinsdag voor de Vasten een voetbal te trappen over den grond, waarop zij aanspraak maakten, en onder de artikelen, waaraan de Vrije Steenhouwers van het eiland zich te onderwerpen hadden, vinden we het volgende, van 1553:

„Dat ieder man in onze vereeniging den Dinsdag voor de Vasten, volgende op zijn huwelijk, ten gebruike en ten nutte van de vereeniging twaalf stuivers in de kas zal storten en de man, die het laatst getrouwd is, volgens de gewoonte van onze vereeniging een voetbal zal aanbrengen."3) Op het eiland Purbeck is het de laatst-gehuwde man, die den bal levert, welke moet dienen om de velden vruchtbaar te maken; aan de overzijde van het Kanaal, te Vieux-Pont in Normandië, werpt de man, die het laatste getrouwd is vóór den eersten Zondag in de lente, den bal naar de spelers; 4) te La-Lande-Patrie wordt deze geworpen door de laatstgehuwde bruid;5) en in dezelfde landstreek was het, incidenteel, de gewoonte dat een pas-getrouwde vrouw over de kerk een bal wierp, om welken de getrouwde mannen en vrijgezellen vochten — een gewoonte die, in wezen, haar tegenhangster vond in het Noorden van Engeland.6)

1) Thistleton Dyer l.c. blz. 90,91.

2) Brand, Popular Antiquities (1841), p. 42.

3) Sir Montagu Shearman, l.c, p. 26.

4) A. de Nore, Coutumes, Myths et Traditions des Provinces de France (1846), p. 244.

5) Sir J. G. Frazer, l.c, IX, p. 183.

6) Brand, l.c, II, p. 98.

W. B. IV. 1929. 5