306

HET SHAKESPEARE RAADSEL.

Engelsch kunstcriticus, die van de drama's van Shakespeare zijn levensstudie gemaakt heeft.

Voor Gordon Craig was Shakespeare vooral de „polijster" van de stukken, die onder zijn naam in het licht zijn gegeven.

„Naar mijn meening," zegt hij, „werden de drama's door Shakespeare geschreven in nauwe samenwerking met den bestuurder van den schouwburg en de tooneelspelers, ja practisch feitelijk met den geheelen troep, die ze bedacht, er de mise-en-scène van verzorgde en ze speelde; en ik denk, dat een enkele blik op de handschriften (als het mogelijk was, er ook maar één te vinden) een menigte verbeteringen, aanvullingen en schrappingen in talrijke verschillende bewerkingen zou ontdekken. Ik geloof, dat de improvisators — en de tooneelspelers van dat tijdstip waren groote improvisators — in ruime mate hun medewerking verleenden voor de blijspelen en niet weinig voor de treurspelen. Ik geloof, dat de stukken hun huidige letterkundige volmaaktheid bereikten na drie duidelijk te onderscheiden perioden, welke hun ontwikkeling aangeven.J)

Die drie perioden zijn volgens Gordon Craig die, welke het stuk zag ontwerpen (de accommodatie van een oud tooneelstuk, de omwerking van een verhaal tot een dialoog of een oud-Fransche fabliau); die, welke het stuk zag spelen, wat wij tegenwoordig de „voorbereidingen voor de uitvoering" noemen, wanneer de schrijver en de tooneelspelers tijdens de repetities of de eerste voorstellingen, dagelijks tooneelen, replieken en kleine aanvullingen aan het werk toevoegen; en ten slotte de derde, die Shakespeare bezig zag met het herzien van het werk, alvorens het aan den drukker te geven.

„Als zij voor het eerst gedrukt werden" — voegt Gordon Craig er aan toe — „waren de stukken in een toestand, die zeer veel verschilde van dien, waarin zij op het tooneel waren uitgesproken. Ik geloof niet, dat de woorden, die gezegd werden bij de opvoeringen in den schouwburg, dezelfde waren, als die gelezen werden door hen, die ze zelfs in den eersten vorm, waarin ze gedrukt waren, ontvingen."

En dan geeft Craig als voorbeeld de eerste twee uitgaven

i) Comoedia van 2 Februari 1914.