MARX EN DE LITERATUUR

erop, dat hun beteekenis ineen literair werk slechts relatief is, zoodat het verkeerd genoemd moet worden de literatuur in zoo te heeten waarde-categorieën te verdeelen. Een slothoofdstuk vervat het besluit, waarin hij het subjectieve van het objectieve scheidend er nadrukkelijk de aandacht op vestigt, dat de levende literatuurstroom een proces is met meerdere andere sociale problemen. In het literaire proces nu moet de critiek zorgen voor begrijpen en evaluatie van letterkundig werk, terwijl het z.i. hoog tijd wordt, dat de revolutionnaire Marxistische critiek daarop acht gaat slaan en haar verabsolutiseering zoowel van maatstaven als van Marx beëindigt.

Dit voor een gedeelte uit schrijver's eigen woorden samengestelde overzicht — waarin de volledigheid om wille van de beknoptheid verwaarloosd werd — moge aantoonen, dat het boek meerdere zaken en problemen aansnijdt, die in het centrum der belangstelling van velen staan. Immers verheldert het vooreerst opnieuw het historisch materialisme volgens Marx en Engels; het biedt daarbij vraagstukken en inzichten, die ook los daarvan hun eigene en voorname waarden bezitten. Ziet de auteur in den tegenwoordigen tijd een groei naar een nieuwe maatschappij, die naar zijn inzicht slechts de socialistische kan zijn, hij bezit daartoe het volle recht, terwijl het hem tot eer strekt, reeds nu in dezen de principes, die hij te verdedigen acht, zuiver en scherp te stellen. Hij richt zich daarbij tot het land zijner inwoning, Amerika; doch ook Europa kan met vrucht van deze beschouwing, zij het ter verheldering, zij het ter nieuwere richting, kennis nemen, ook omdat zij daarbij blijken geeft van een literair leven, dat den Westerling, die er niet eenigszins bekend mee is, met verbazing zal slaan. Het geheel wordt bovendien gesierd door een objectiviteit, die volkomen in evenwicht is met de eerlijkheid van den schrijver.

Aangezien het hier in deze aankondiging slechts onze bedoeling kan zijn, belangstelling voor deze uitgave te wekken, zien wij van puntsgewijze behandeling af. Wel vestigen wij er de aandacht op, dat hier en daar een en ander wel eens te primitief gezien wordt; dan weer oordeelt hij te snel of stelt hij een zaak te beknopt en daardoor onvolledig voor, terwijl voorname conclusies wel eens worden geschraagd door niet altijd even sterke voorbeelden. Van den anderen kant bevat het echter op meerdere plaatsen voorname opmerkingen, ja belangrijke uitspraken, die aan scherpte en helderheid veel dankend niet minder door kennis en inzicht uitblinken. Kortom, Farrell's boek is een interessant en voornaam geheel, het verdient veler belangstelling. P- v- v-