KOLONISATIE IN TUNESIË.

409

Wanneer nu later de Fransche grondbezitters de inlandsche boereknechten beter behandelen dan volgens de onrechtvaardige soort van lijfeigenschap, die aan den daglooner slechts een vijfdepart van de opbrengst afstaat, dan zal in die streken ongetwijfeld een ontzaglijke ommekeer ten goede tot stand komen. Dan zal menige arme inlander zich gaan verheugen in het bezit van een stukje land, waarvan hij wel wat zal weten te maken. Reeds op den huidigen dag zien we op enkele plaatsen zulke dingen gebeuren. In de buurt van het zooeven genoemde Béja is het sommigen inlandschen boereknechten, die bij Franschen in dienst geweest waren, gelukt, zóóveel op te sparen, dat ze terreinen hebben aangekocht van inlandsche eigenaars, die te lui zijn, om iets beters uit te voeren dan hun tijd te verlummelen in de koffiehuizen der hoofdstad. Die Mohammedaansche echte landbouwers zullen wel spoedig de kern vormen van een nieuwen maatschappelijken stand in het Regentschap, — een stand, waaraan groote behoefte is. Die menschen hebben immers ten volle het recht om in hun eigen land te leven, zooals hun levenswijs en arbeidzaamheid hen doen verdienen.

We hebben hier te doen met een zaak van het grootste gewicht. Onverantwoordelijk is het gedrag van sommige kolonisten tegenover de Tnnesiërs, over 't geheel een vreedzaam volkje; maar zelfs een schaap kan wel eens woedend worden. Overigens weet onze regeering zeer wel, wat ze te denken heeft van de fraaie redeneering, dat een Franschman in Afrika altijd gelijk moet hebben, al doodt hij een onschuldigen Muzelman. Ik kan mij niet weerhouden, om de heerschende vooroordeelen tegen die arme menschen met een paar voorbeelden toe te lichten.

Toen ik uit Marseille naar Tunis vertrok, sprak ik, aan boord van de paketboot, met een landhuishoudkundige, die in Algerië had gewoond, en nu in Tunesië een groot landgoed ging beheeren. Hij sprak mij toe, ongeveer als volgt: ifV zult ze leeren kennen, die Arabieren! Dat volkje deugt alleen voor de karwats. Ik heb ze onder den duim gekregen : dat verzeker ik u. Ze hadden me bijna vermoord in de buurt van Oran; maar vroeg of laat zal ik 't hun wel betaald zetten: wees daar verzekerd van."