NASCHRIFT.

Het hiervoor afgedrukte opstel werd door mij reeds geruimeu tijd geleden gesteld. In den daarna verloopen tijd heb ik van de waarde der beide plattegronden van den Oudmunster een eenigszins anderen indruk gekregen. Deze wijziging van inzicht laat mijne reconstructie van den Oudmunster geheel intact. Ook onze hypothese over de bouwgeschiedenis der kerk wordt daardoor geenszins onmogelijk, en ik vind dan ook volstrekt geene aanleiding om haar terug te houden. Wel echter wordt deze hypothese iets minder waarschijnlijk; het is daarom, dat ik mij veroorloof, daarnaast mijne oudste hypothese over deze bouwgeschiedenis (die later verworpen werd en daarom in de eerste redactie van mijn artikel slechts met enkele, thans gesupprimeerde, woorden werd aangeduid) hier meer opzettelijk te ontwikkelen , als toelichting bij plaat 111, waarop deze thans in beeld gebracht is.

De opstand en plattegrond op de teekening van den heer Smissaert (plaat I) schijnen mij bij nader inzien minder absoluut betrouwbaar dan aanvankelijk het geval was. Overweegt men, dat zoowel het kapittelhuis als de school door den teekenaar aanvankelijk zóó werden geteekend als ze hem bij nader inzien bleken geheel niet geweest te kunnen zijn, dan krijgt men den indruk, dat deze