c. Na de uitvoerige mondelinge bespreking zij de leerling geheel vrij in het opzetten, het verwerken en het schikken der stof.

Hebben alle voorafgaande oefeningen mondeling en klassikaal plaats gehad, nu volgt eene individueele, schriftelijke productie, waarbij ieder leerling op zijne eigene wijze de overdachte stof teruggeeft. Dit geeft iets eigenaardig bekoorlijks aan zijn stellen, prikkelt hem tot inspanning en leert hem vertrouwen stellon op eigen kracht, wat een niet gering voordeel is te achten.

Het spreekt van zelf, dat men in de Lagere school geen eigen producten van verstand en phantasie mag verwachten en dat dus aan alle steloefeningen receptie van de stof moet voorafgaan, dat wij onze eischen zelfs bij reproductie van de stof niet te hoog mogen stellen; maar wij zullen wèl doen, als wij vasthouden aan den eisch, dat de leerlingen geheel zelfstandig een opstel maken.

Bij verder voortgezette oefening op scholen van U. L. O. en in de lagere klassen van Normaal- en Kweekscholen of Hoogere Burgerscholen zal men het stadium bereiken, waarop de eisch, eigen werk te leveren ook naar den inhoud, b.v. naar aanleiding van een spreekwoord, spreekwijze, aphorisme of over een onderwerp, dat binnen den gezichtskring der leerlingen ligt, niet geheel onmogelijk mag heeten.

Uit het voorafgaande volgt de veroordeeling van allerlei zoogenaamde denk- en steloefeningen, waarbij de leerling om zoo te zeggen onafhankelijk van zijn' wil en denken een opstel ziet, niet doet ontstaan door met een boek naast zich met gegeven woorden antwoorden te geven op vragen, welke zoo gesteld zijn, dat de antwoorden een opstelletje vormen. Dat dit meer heeft van copiëeren dan van stellen in den goeden zin des woords, zal ieder gaaf toestemmen.

Het is waar, ook bij het opzetten kan niet de onmisbare leiding achterwege blijven; maar evenmin als het kind vlug en vrij zal leeren loopen en zijne beenen zal durven uitslaan, wanneer het opgesloten blijft in den loopstoel, waar in de enge ruimte alle vrije beweging onmogelijk is, of zelfs wanneer hij achter den loopwagen gaat, evenmin zal vermomd afschrijven den jongen steller vormen, daar één der voornaamste eischen voor looper en steller beide ontbreekt, n.1. zelfvertrouwen.

Het schriftelijk stellen is evenzeer een durven als een handelen. Daarom worde door behoorlijke en grondige voorbereiding het noodige vertrouwen op eigen kracht gewekt. Evenzeer als men den leerling te hoog kan aanzien en hem werk geven boven zijne krachten, even-