Wij doen hier tevens opmerken , dat van het grootste gewicht voor het leeren gebruiken der taal de mondelinge steloefeningen zijn, welke worden vastgeknoopt aan de behandelde leesstof. In alle klassen moet van tijd tot tijd eene mondelinge reproductie door den leerling plaats hebben van het voornaamste, dat in eene les is behandeld. Na afloop van eene aanschouwingsles over een voorwerp of plaat late men het besprokene in losse zinnen teruggeven , de. inhoud eener daarvoor geschikte leesles wordt zoowel in de middelklasse als in de hoogere klassen door een of meer der scholieren in eigen taal weer verteld , enz.

Maar dit alles is niet voldoende, en daarom vragen in de hoogere klassen naast de taaloefeningen, schriftelijke steloefeningen, eene plaats op den rooster der werkzaamheden.

Zal men toch met eenigen grond mogen verwachten, dat de leerling bij het verlaten der school zijne gedachten mondeling en schriftelijk op eene niet al te onbeholpen of houterige wijze uitdrukt, dan zijn schriftelijke steloefeningen absoluut noodzakelijk.

Het kind moet niet slechts de meest gebruikelijke woordklanken kennen en herkennen, het moet daaraan juiste voorstellingen en begrippen verbinden, het moet weten te werken met de beelden der ziel, apperceptie en associatie moeten op de juiste wijze bij hem plaats hebben en daartoe is het hooren en het zien der taaldeelen en zinswendingen niet voldoende. Zal het — om een beeld van den heer Geluk te gebruiken, — zoover komen, dat de gelegde zaadkorrels (de gehoorde woorden) door de inwendige drijfkracht der ziel doordrongen en met geestelijk voedsel bevrucht, ontkiemen en opgroeien, dan moet den leerlingen gelegenheid voor die ontwikkeling worden aangeboden in geregeld mondeling en schriftelijk stelonderwijs.

Het stelonderwijs is het slotstuk en de kroon, maar ontegenzeggelijk ook het moeilijkste deel van het taalonderwijs. Om het onmiskenbare belang wensch ik daarom bij de schriftelijke steloefeningen een oogenblik stil te staan.

Kortheidshalve geef ik hierbij zonder uitvoerige toelichting eenige waarheden of eischen aan, die, hoe dikwijls ook genoemd, nog te menigmaal uit het oog worden verloren, dan dat men ze voor algemeen erkend zou mogen houden.

1°. Voor het maken van een dragelijk opstel moeten de noodige voorstellingen aanwezig zijn.