waarin God zelf haar ziet; die alleen kan de ware geschiedenis der menscbheid, dat is, de geschiedenis der Goddelijke opvoeding van het menschelijk geslacht doorzien en anderen te aanschouwen geven.

Paulus , de groote Apostel der Joodsche en Heidenscbe wereld , schreef geene geschiedenis der menschheid. "Want zijn werk en zijne roeping was, de wereld van zijnen tijd te heiligen en in Christus tot God te leiden door de prediking van het Evangelie met woord en leven. Maar de gave der geschiedenis bezat hij. En ook deze gave , gelijk alle zijne vermogens , door den geest van Christus verhoogd , verlicht en veredeld, wist hij mede dienstbaar te maken aan zijn werk, bet werk der verlichting en heiliging van de wereld. Wij kunnen dan wel uit enkele hier en daar verspreide trekken slechts opmaken, hoedanig het tafereel was van de geschiedenis der menschheid, dat paulus voor den geest stond. Maar doen wy dit, dan zal het ons gewis belangrijk zijn, zoowel om in xijn voorbeeld te zien, hoedanig eene echt-Christelijke wereldbeschouwing is, als om te gevoelen, hoe wij ook de geschiedenis der menschheid aan de bevordering van Christus zaak wederkeerig dienstbaar kunnen maken. Trachten wij dan in enkele hoofdpunten op te merken, hoedanig paulus blik in de geschiedenis der menschheid was vóór zijnen leeftijd, ten zijnen tijde en in latere dagen.

I.

Paulus blik in het verledene.

Met een oog, van God door Christus vcrheldeid, zag paulus vóór alles, welk het doel was van God