opmerkelijk dat het percentage der voedingsmiddelen in het geheel van den invoer sinds 1913 zelfs was gedaald. Eenigszins overdreven lijkt dan ook later de klacht van den auteur (301) over „vast imports of foods owing to the rapid increase of population, the decline of agriculture and the extravagance of the people". Uyehara acht dit desniettemin een der beide hoofdoorzaken van den ongezonden economischen toestand in Japan en in de Japansche industrie in het bijzonder.

Als blijvende factoren, die ongunstig op de industrieele ontwikkeling werken worden genoemd (302): schaarschte aan ruwe grondstoffen en aan steenkolen, die bovendien inferieur van qualiteit zijn, stijgende levensstandaard, lage „efficiency" der productie en vooral de opkomende concurrentie van China en Britsch-Indië.

Aan de hand der statistieken behandelt de schrijver uitvoerig de belangrijkste takken van industrie; de vele herhalingen werken hierbij storend.

Dr. T. S. van der Bij.

Albert Heim, Geologie des Rheinfalls mit einer geol. Karte des Rheinfall-Gebietes in 1: 10.000 von Alb. Heim u. J. Hübscher, einem Titelbild, 2 Profilfig , 10 Textfig. u. 1 geol. geschichtl. Tabelle. (Mitt. Naturf. Ges. Schafifhausen Hft 10, 1931). Verlag Naturforsch. Ges. Schaffhausen. Prijs 5 Zw. frs.

De hoogbejaarde nestor der Zwitsersche geologen, Albert Heim, heeft met dit uitmuntende werkje ons een hernieuwd bewijs geschonken van zijn onverflauwde arbeidskracht. Met groote duidelijkheid heeft Heim de zoo ingewikkelde glaciale problemen van het gebied van den Rijnval uiteen gezet, zoodat het een genot is de diluviale ontwikkelingsgeschiedenis van dit landschap aan de hand van de fraaie geologische profielen, geologische kaart en zeer geslaagde afbeeldingen te bestudeeren. Heim schildert het lot van den Rijn gedurende de verschillende interglaciaaltijden en zet uiteen, hoe na den Würmijstijd de Rijn op tal van punten tusschen het Bodenmeer en Basel zijn oude, onder moreene en fluvioglaciale schotter bedolven bedding niet meer kon terugvinden, en derhalve in den harden rotsbodem ernaast insneed, en zoo verschillende stroomversnellingen schiep, waarvan de „waterval van Schaffhausen" (beter gezegd van Neuhausen) de grootste is. Merkwaardig is de groote stabiliteit van den Rijnval, die sinds zijn ontstaan zeker niet meer dan 10 a 30 m is teruggeweken. Hij zal ook op hetzelfde punt blijven, totdat eindelijk de rotsdrempel van kalksteen geheel doorgezaagd is: dan zal hij terugtrekken tot Schaffhausen — indien althans niet een nieuwe ijstijd nieuwe veranderingen in den Rijnloop brengt.

Heim heeft voor den trotschen Rijnval een wetenschappelijk monument gesticht, dat eveneens de eeuwen zal trotseeren.

J. B. L. H.

J. B. L. H.