Wat is de reden dat de bevolking der grootere gemeenten sneller toeneemt dan die van het platteland ? Meerder overschot van geborenen boven gestorvenen of een verhuizingstrek van plattelandsbewoners naar de grootere bevolkingscentra? Antwoord geeft het volgende staatje. Daaruit blijkt dat de cijfers der toeneming van de bevolking door geboorte-overschotten van jaar tot jaar betrekkelijk weinig verschillen, terwijl de bevolking der groote gemeenten, door meerdere vestiging dan vertrek, per jaar met gemiddeld 1.03 procent is toegenomen en zij op het platteland gemiddeld jaarlijks met bijna 0.68 procent is verminderd.

Toename der bevolk, in perc. elk jaar vergeleken met het voorafgaande.

In gem.^ met meer dan 20 000 inw. In gem. met minder dan 20 000 inw. dooi meerdere geb. door meer vestiging door meerdere door meer vestiging

dan sterfte dan vertrek geb. dan sterfte dan vertrek

1894 1.44 O.41 1.36 —0.30

1895 Ï-45 2.60 •) 1.41 —1.46 ')

1896 1-53 2.69») 1.58 —1.67J)

1897 1-57 1.18 1.58 —0.72

1898 1.46 0.61 1.52 —0.49

1899 Ï-50 0-69 1.45 —r.22

1900 I-41 0.92 1.36 —0.38

1901 i-53 0-53 i-S° —0.13 r9°2 1.55 0.17 i.S8 —0.06 I9°3 Ï-58 °-48 1.63 -0.35

Intusschen moet in het oog worden gehouden dat de toeneming der bevolking niet voor elke gemeente tot de groep der groote gemeenten behoorende gelijk is. Naast snel zich uitbreidende gemeenten ornvat die groep andere bij welke niet of niet meer van een krachtige uitbreiding van het inwonertal blijkt. Zoo is in de gemeente den Helder het bevolkingscijfer in 1903 achteruitgegaan, terwijl van andere tot die groep behoorende gemeenten, Breda, Arnhem, Delft, Leiden, Amsterdam, Haarlem, Leeuwarden, Zwolle, Deventer en Maastricht, de toeneming beneden die van liet Rijk is gebleven.

Op eene andere plaats van de Inleiding wordt vermeld dat in de jaren 1900 02 het saldo van vestiging boven vertrek in de gemeenten met meer dan 20 000 inwoners vermindert, een gevolg waarschijnlijk niet zoozeer van eene vermindering van den trek der plattelandbewoners naar de groote steden, als omgekeerd van het verhuizen van de bewoners

1) Kialingen en Charlois bij Rotterdam gevoegd.

2) Nieuwer-Amstel gedeeltelijk bij Amsterdam gevoegd.