telijke veroveringen maakte en overal waar men haar hulp inroept met raad en daad bijstaat, zooals Overijsel, Drente en Gelderland kunnen getuigen.

Eene andere wijze van aanwinst van productieve gronden is de vervening op de hooge gronden, welke dikwerf moerassig zijn, maar afgegraven en gedraineerd goede dalgronden opleveren; onder Deurne en Asten alleen werden reeds honderde hektaren blootgelegd en flink ontgonnen, evenzoo te Horst, om nog niet eens te gewagen van Drente en Overijsel waar nog zooveel te doen valt maar ook gedaan wordt.

Onnoemelijke hoeveelheden turf als brandstof en als turfstrooisel werden daardoor gegraven en afgeleverd; wij noemen bijv.:

Helenaveen 41 040 M3 brandstof,

» 84554 „ turfstrooisel.

Deurne 76638 „ brandstof,

'» 125 975 ij turfstrooisel1).

Horst 156 750 „ brandstof,

» 231 37° » turfstrooisel.

Asten ook verbazende hoeveelheden.

alles in de Peel.

Hoogst belangrijk zijn ook de lage venen, welker ondergrond eerst na drooglegging kan in ontginning worden gebracht, maar het product is des te kostbaarder brandstof; millioenen stuks turven werden geleverd uit de onmiddellijke omstreken der hoofdstad onder Sloten, Aalsmeer, Nieuwer-Amstel, Uithoorn en de Neder-Stichtsche gemeenten (Vinkeveen, enz.) doch nog veel meer leverden de Friesche Veenpolders (Opsterland, enz.); weinig minder aanzienlijk zijn de lage verveningen in Overijsel (Land van Vollenhove en oostelijk Salland).

Thans rest ons nog melding te maken van:

a. de landsgebouwen, waarbij de restauratie van de Grafelijke zalen op het Haagsche Binnenhof een hoofdrol vervult; voorts wordt het Departement van Oorlog doeltreffend vergroot; al de overige bouwwerken bepaalden zich tot de oprichting en verbouw van post- en telegraafkantoren; te Druten, Oosterbeek, Noordwijk, Hilversum, IJselstein, Onderdendam, Kampen, Enschede, Nijverdal en Gennep werden nieuwe gebouwen in dienst gesteld;

b. de waterverzorging die in vele oorden werd uitgebreid en verbeterd terwijl nieuwe watertorens en reservoirs voltooid werden te Ginneken, Alfen a. d. Rijn en Baarn.

1) Gelijk aan 15 735 000 K. G. — Welk een arbeid!