van Beieren, graaf van Holland, van 1395, waardoor den poorters dezer stad vrijdom van tollen door geheel Holland en Zeeland verleend werd. Vreemde kooplieden, vooral Engelschen, vestigden zich in dien tijd in deze stad, en nog altijd wordt een straat naar hen de „Engelsche straat" genoemd. Men had te Bergen-op-Zoom een beurs, een lakenhal en een huis voor de Hanzesteden. Zelfs was Antwerpen in de i5de eeuw bevreesd voor de concurrentie der Zoomstad, en het trachtte door de stichting eener omvangrijke meer algemeene beurs Bergen-op-Zoom de loef af te steken.

Zoo was het in de middeleeuwen met deze nederzetting. Maar in den tijd der nieuwe geschiedenis ging zij achteruit. De tachtigjarige oorlog en de onzekerheid gedurende den strijd, naast «de binnenlandsche onrust, dat waren de historische oorzaken van dien teruggang. In den eersten

00 o

tijd had Antwerpen als machtiger en schooner gelegen den handel meer getrokken. Hoewel dit ophield na de verovering van Antwerpen door de Spanjaarden in 1585, verkreeg Bergen-op-Zoom de voordeelen van de vroeger zoo gunstige geographische ligging niet terug. De handel op de Schelde verloor de voormalige beteekenis; de Engelsche handel zocht gunstiger en veiliger gelegen steden, en voor den handel op Indië, die sedert het begin der 17de eeuw opkwam, was de stad van geen beteekenis meer, miste zij ook het noodige achterland. Daardoor daalde Bergen-opZoom gedurende de nieuwe geschiedenis tot den rang van een locale handelsstad, die evenwel in de negentiende eeuw door industrie tot eenigen vernieuwden vooruitgang en ontwikkeling kwam.

Steenbergen, thans midden in het land gelegen, is ontstaan op den rand van het vasteland nabij het water, dat ten N. W. langs Noord-Brabant liep, de Strione. Deze nederzetting verkeerde in de tijden van de opkomst ongeveer in dezelfde geographische omstandigheden als Bergen-