noorden en het zuiden verschillen doet zien. Niet alleen dat meerdere soorten tot één der uitersten van het eiland beperkt schijnen; doch er zijn ook soorten, naar de schrijver doet opmerken, die zeer na verwant zijn en nooit naast elkander vóórkomen doch wier verbreiding tot bovengenoemde deelen van het eiland beperkt is. Zoo leeft in Noord Celebes een groote specht, waarvan bij het mannetje de zijden van het gelaat en de bovenkop tot op de kruin rood zijn. In Zuid-Celebes komt van dit geslacht eene soort voor die van de voorgaande slechts verschilt doordien het rood van den bovenkop zich constant tot in den nek voortzet. Een koekoek in het zuiden verschilt van een koekoek in het noorden van Celebes door de bleeke kleur van kop en nek en den langeren staart van eerstgenoemden vogel, waarvan thans een subspecies gemaakt is. Op de zoetwatermeeren van Limboto en Tondano heeft Vorderman weinig werk gemaakt van het verzamelen van watervogels, ook omdat de avifauna dezer meren grootendeels overeenkomt met die van Java s zoetwatermeren. Nieuwe soorten werden niet gevonden.

In de Molukken werden vogels verzameld op Ternate, Batjan en te Gani, aan een kleine baai gelegen, aan de zuidwestkust van Halmaheira. Hier bevinden zich eenige Chineezen, die boschproducten opkoopen en naar Ternate verschepen; bij een hunner trof de schrijver een kist huiden van vogels aan door Alfoeren geschoten en bereid, echter zonder arsenikzeep, zoodat de huiden spoedig door insecten werden aangetast. Te Ternate bestaat een uitgebreide handel in vogelhuiden. De Nederlandsche Nieuw-Guinea Handelmaatschappij, voorheen C. W. R. van Renesse van Duyvenbode, die te Amsterdam, Parijs en Ternate vestigingen heeft, zendt hare jagers uit naar Nieuw-Guinea en verscheept van Ternate kisten met vogelhuiden naar Parijs. Te Makassar zag Vorderman bij verscheidene handelshuizen kisten met vogelhuiden, o. a. van kroonduiven, die zij uit Papoea door opkoop verkrijgen en naar Europa verschepen. Ook van Banda uit wordt de zuidkust van Nieuw-Guinea tot het verzamelen en bereiden van huiden door jagers in dienst van een handelslichaam bezocht, zoodat indien niet eene uitroeiing te wachten staat, dan toch het aantal vogels aldaar van lieverlede stellig zeer zal afnemen '). Na de Halmaheira-groep bezocht te hebben, was Amboina aan de beurt. In de omstreken van de hoofdplaats zijn vogels, mede doordien er te

1) In de bestnors-vergadering van de Kon. Natuurk. Vereeniging in Ned. Indië, op 14 Juli 1898 is de bescherming van niet-schadelijke dieren ter sprake gekomen en gaf de heer Vorderman als zijne vaste oveituiging te kennen, dat bescherming dringend noodzakelijk is, aangezien de uitroeiing van vogels op Celebes thans door niets wordt tegengegaan.