personen- en 7993 goederenwagens, terwijl de staat van het personeel *3 ó94 geëmploieerden en werklieden aanwees.

Ten slotte blijkt uit eene vergelijking met onze buitenlandsche buren, dat met name het goederenvervoer hier te lande nog voor uitbreiding vatbaar is, want terwijl in 1897 op onze lijnen 10 419 750 ton werd vervoerd bedroeg dit in België (uitsluitend op de Staatsspoorwegen) 28800000 ton, op de Duitsche Staatsspoorwegen in 1897—98 wel 265 486 000 ton x); voor een gedeelte mag dit verschil op onze waterwegen worden geschoven, maar ongetwijfeld oefenen de tarieven grooten invloed uit, daaro. a. volgens Prof. Treub het personenvervoer op de Duitsche Staatsspoorwegen 32,4 % en op de Belgische Staatsspoorwegen 40 % goedkooper zou wezen dan bij ons.

IV. Havens.

De verbetering en het onderhoud der havens kostte aan het rijk slechts iets meer dan anderhalve ton gouds; waarvan werden aangewend voor de havens van Nieuwediep, Breskens, Harlingen en Delfzijl, respectievelijk f 26 000,—, f 19 000,—, f 32 000,— en f 31 000,—.

Van meer gewicht waren de uitgaven welke eenige havensteden zich getroostten: te Rotterdam werd een krachtigen aanvang gemaakt met de uitbreiding der havenwerken, welke op 9 millioen gulden werd begroot en geheel Charlois en Katendrecht omvat. Te Schiedam vroegen de verbeteringen ruim anderhalve ton gouds, te Vlaardingen tot dusverre ƒ377000,—. Te Amsterdam werden werken voor / 9to 000,— aanbesteed en grootendeels volvoerd. Bussum gaf zelfs ruim f 42 000,— uit ter verlegging van de haven in verband met den aanleg van een nieuw villapark en Zierikzee ƒ19 000,— voor een nieuwen kaaimuur. Yerseke vergrootte zijn haven voor / 38 500,—.

V. Uitwaterings- en Water keerende werken.

Voorzieningen en werken voor de geregelde afwatering van de omstreken van 's Hertogenbosch en noordelijk Noordbrabant vorderden veel overleg en belangrijke uitgaven in verband met de verlegging van den Maasmond. De verdieping van de vaarten in den Haarlemmermeer tot

1) De lengte dier lijnen was bij ons 3036 K. M., in België 3338 K. M., in Duitschland 43 704 K. M.