sing der hoofdplaats zou de eenige afdoende maatregel zijn, die verbetering kon aanbrengen. Verder komt syphilis met al de gevolgen daarvan veelvuldig voor: „Die Unterdrtlcking worunter das Volk seit Jahren litt „ist wohl die Ursache der herrschenden Sittenverderb, auch Prostitution „ist dadurch zum allgemein herrschenden Uebel geworden 1)" zegt reeds Von Rosenberg en te recht. Gorontalo was en is dan ook, zoowel voor de matrozen van onze Koninklijke en Gouvernements marine als voor andere zeevarenden, steeds een gezocht récréatie-oord in dit opzicht.

Nu er sints Januari 1889 weder een officier van gezondheid te Gorontalo geplaatst is, behoeft evenwel „de keur tot tegengang van de schadelijke gevolgen, die uit de prostitutie voortvloeien" geen doode letter meer te blijven, en kunnen visitatie en zoo noodig geneeskundige behandeling weder geregeld plaats vinden. Voorstellen zijn in behandeling voor de oprichting van een gesticht voor de verpleging van zieke prostituées. 't Particuliere initiatief, waardoor in Indië op de Buitenbezittingen zooveel tot stand komt, dat op de hoofdplaatsen op Java uit de opbrengst der belastingen wordt bestreden, is hier te Gorontalo ook niet achtergebleven. Zijn uit particuliere bijdragen reeds straatverlichting en seinpost in t leven geroepen, weldra zal ook uit geheel vrijwillig door Europeanen, Chineezen, Arabieren en inlandsche hoofden bijeen gebrachte fondsen, eene inrichting verrijzen waar behoeftigen, onverschillig van welken landaard, kosteloos worden verpleegd.

Geographisch behoef ik de Assistent-Residentie niet nader te beschrijven en kan geloof ik gerust verwijzen naar de door mij geleverde kaarten, die genoeg in bijzonderheden afdalen en ook 't bodemrelief vrij nauwkeurig aangegeven.

Eene zuiver ethnographische beschrijving, zal ik, als in dit tijdschrift minder op hare plaats, tot eene andere gelegenheid uitstellen en slechts nog eenige economische mededeelingen doen volgen.

Het voornaamste voedingsmiddel der bevolking is djagoeng (Mol. Mal. miloe, in 't Gorontaleesch binte geheeten), dat in de vlakte, zoowel als overal in de ladangs, op de hellingen der heuvels en in 't gebergte wordt verbouwd. Er wordt het geheele jaar door 2 S. 3 maal op hetzelfde

1) Als een bewijs hoe die onzedelijkheid haar stempel op alles drukt, zij aangeteekend, dat de vrouwen der hoofden, de zoogenaamde boki boki, in 't Gorontaleesch officiëel met den titel van tele worden aangesproken, wat -pudendum muliebre" beteekent, bijv.: telehoela (goela). — Het bezigen van dit pars: pro toto als eeretitel is zeker een sterk bewijs hoe veel gewicht door den Gorontalees aan deze zaken gehecht wordt.

I