uitzondert, terwijl in den regel de temperatuur betrekkelijk koel is, zoodat deze te Pontianak, bijna onder den equator gelegen, gemiddeld met hooger dan 28° Celsius of 82° Fahrenheit teekent.

Borneo wacht slechts op de hand van den mensch, om zijn schatten vruchtbaar te maken, maar deze zal blijven ontbreken, zoolang men de bevolking aan zich zelve overlaat, en totdat de Regeering, Harer roeping beter bewust, zich toerust om beschaving aan den inlander te brengen en hem te ontwikkelen, en de rust en vrede verschaft, die zoo noodzakelijk zijn om de geringe bevolking te doen toenemen en tot welvaart te brengen.

Maar daartoe is het noodzakelijk, dat men breke met het heillooze stelsel, om alleen Java in het oog te houden en de Buitenbezittingen uit het gezicht te verliezen, en vooral ook, dat men eindige, met alleen het onmiddellijke voordeel te bejagen, niet bedenkende, dat er nog vele Java's in den Archipel gelegen zijn, die slechts op een krachtig initiatief wachten, om de genomen moeite rijkelijk te vergelden.

En geen onder de groote eilanden is er, dat méér dan Borneo geleden heeft onder dat stelsel van verwaarloozing, — stelsel van onthouding noemde men het, ofschoon de eerste naam de meer passende is.

Moge ook voor dat eiland Nederland zijne taak begrijpen, en inzien dat zijne waardigheid en zijn belang het medebrengen, om de kostelijke bronnen van welvaart te openen, vooral nu ook van andere kanten, met name Groot-Brittannie —, de oogen op het eiland geslagen worden, en eene langere verwaarloozing licht als een bewijs van onmacht zal worden aangemerkt, en tot eene aansporing dienen om die taak van ons over te nemen, hetgeen te smartelijker voor ons Nederlanders zou wezen , omdat wij zouden moeten erkennen, dat eigen schuld daartoe aanleiding gaf.

Waren die vaderlandslievende en ware woorden van den Leidschen hoogleeraar Van der Lith vóór achttien jaren van kracht, zij zijn helaas! ook thans nog van volle toepassing.

Terwijl ik reeds voorlang mijne gedachten had bepaald, op welke wijze ik mijne geringe krachten kon aanwenden, ten einde mede te werken aan het grootsche doel, om een einde te maken aan de jarenlange verwaarloozing van onzen Archipel, bied ik thans met te meer vertrouwen deze ontwerpen aan Uw beter oordeel en aan dat der Regeering aan, wijl onder het Nieuwe Bewind eene krachtige medewerking van Re-