„wouden scheidden de toenmaals zeldzame steden der Unie van elkdar.

„De spoorwegen verschenen er dus als de werkelijke pionniers der „Amerikaansche beschaving."

En hoe groot voorstander men nu ook moge zijn van uitsluitenden staats-aanleg en exploitatie van spoorwegen, daarvoor is het thans voor Nederlandsch-Indië te laat, terwijl bovendien het gemengde stelsel in Britsch-Indië bewezen heeft, niet alleen proefhoudend te zijn, maar tevens kristalhelder aangetoond heeft, welk eene ontzettende uitbreiding het spoorwegwezen er door verkrijgen kan.

Wil men dus onze Bezittingen in den Indischen Archipel werkelijk met dezelfde kracht als Britsch-Indië in ontwikkeling doen vooruitgaan door den aanleg van ijzeren wegen, dan is het uitdrukkelijk noodzakelijk, dat èn door den Staat èn door den particulieren ondernemingsgeest daartoe worde medegewerkt.

Dè.n zal het mes, evenals in Britsch-Indië, van twee kanten snijden. „C'est la marche sfire et méthodique qu'il faut suivre, pour faire „une oeuvre de durée.

„Le temps ne respecte pas ce que 1'on fait sans lui."

Die woorden van Generaal Cosseron de Villenoisy zijn van volle toepassing op onze Indische Spoorwegen en alles wat daarmede in verband staat.

Naar mijne meening is het voor eene duurzame en krachtige ontwikkeling onzer Indische Bezittingen van de allergrootste urgentie, dat:

i°. De Spoorwegen ginds gebouwd worden, ten deele door den Staat, en ten deele door den particulieren ondernemingsgeest, in dier voege dat: 20. De Stamlijnen op alle vier de groote Sunda-eilanden uitsluitend gebouwd en geëxploiteerd worden door den Staat, en de kosten daarvoor bestreden uit Openbare Leeningen; en dat:

3°. Alle Zijtakken en Voedingsspoorwegen dier groote Stamlijnen gebouwd worden door den particulieren ondernemingsgeest, gesteund door den Staat, die bij wijze van voorschot gedurende een bepaald aantal jaren, den interest verzekert op het daaraan te besteden kapitaal.

Eerst dèn zal men van de Nederlandsch Indische Koloniën kunnen getuigen, zooals in de volgende woorden getuigd wordt van Britsch-Indië: „Een krachtige stoot werd er gegeven aan de stoffelijke ontwikkeling „des lands, en onder de meest afdoende oorzaken der groote verande-