koloniën, hetgeen vooral aan de handelaars, de leeraren en de jeugdigen onder onze lezers welkom kan wezen.

Uit den aard der zaak vormen cijfers een droge lektuur, maar wij zullen trachten door vergelijking met vroegere toestanden en door vermijding van omslachtigheid geen enkelen werkelijk belangstellende af te schrikken. Ter zake!

Om op gezonden grondslag voort te werken, wijden wij voor enkele oogenblikken onze aandacht aan de grootte en bevolking van Oost-Indië 1).

Java (en Madoera) zijn alleen ruim viermaal grooter dan het moederland, de Buitenbezittingen wel vijftigmaal; de bevolking is op Java c.a. veel dichter dan hier te lande, want ze is 5V2 maal talrijker, doch op de overige groote en kleine eilanden is zij veel geringer en bedraagt slechts ongeveer iV2 maal Neerlands bevolkingcijfer. De inlanders vormen overal de groote meerderheid, dan volgen de Chineezen in talrijkheid en de Europeanen tellen slechts Va percent op Java c.a. en niet meer dan V4 percent elders.

De inlandsche bevolking nam in de laatste tien jaren op Java toe met 4 millioen en de Europeesche slechts zeer weinig; dier hoofdverblijf was Batavia met 8600, Soerabaja met 5900 en Semarang met 3700 Europeanen en daarmede gelijkgestelden; verreweg de meesten zijn in landsdienst of gepensioneerden, dan volgen landbouwindustrieelen, eindelijk eerst dan de handelaars met hunne helpers.

Op Java c. a. vermeerderden de Christenen onder de inlanders van 5700 tot op 17600, in de Buitenbezittingen van 148700 totop2s8 2oo; op eerstgemeld eiland zijn de Chineezen 6-maal talrijker dan de Europeanen, daarbuiten wel 20-maal. Hieronder waren in 1884 wel 45 die een inkomen hadden van boven de ƒ25 000—, in 1892 telde men er nog maar 19.

Ofschoon er in onze Oost slechts 143 civiele en militaire geneeskundigen aanwezig waren (benevens 107 doctors djawa) werden er in 1892 toch verricht 750000 vaccinatiën en ruim 700000 révaccinatiën, hetgeen pleit over de zorg aan de hygiène besteed.

Ook het onderwijs vraagt veel zorgen en vordert veel kosten; jammer genoeg zijn de mohammedaansche godsdienstige scholen het talrijkst en het drukst bezocht, in verband waarmede het aantal uit Mekka teruggekeerde hadji's reeds tot meer dan 80 000 klom.

1) Nederland is ongeveer 600 vierk. geogr. mijlen groot en telt ruim millioen bewoners.