Op hoogere breedten is het land droger dan de zee, omdat hier meer waterdamp geproduceerd wordt en het heele jaar door een gunstige voorwaarden voor de condensatie heerschen. Juist hetzelfde geldt van de aequatoriale zone, alleen het water- en plantenrijke bekken van de Amazonas komt eenigszins overeen met het gebied van den Oceaan. Aan de grenzen der tropische gewesten heeft daarentegen het omgekeerde plaats. Het land is vochtiger, omdat slechts hier de zomer de heerschappij van den passaat, met slechte voorwaarden voor neerslagvorming, verbreekt. Op Supan's kaart komt ook duidelijk uit, hoe de passaat aan lij, waar hij aan de kust tot opstijgen wordt gedwongen, een regenwind wordt.

Boven den Indischen Oceaan neemt de regenrijke tropische gordel een veel breedere ruimte in dan boven den Atlantischen Oceaan, wat zeer zeker zijn oorzaak vindt in de groote uitgestrektheid van den noordwest-moesson. De eigenlijke passaat-gordel schijnt iets vochtiger te zijn dan in den Atlantischen Oceaan, en zich in een strook naar Afrika uit te strekken. Maar de geheele ruimte tusschen Mozambique, Aden en Rangoen is op Supan's kaart oningevuld; het ontbreken van gegevens voor dat gebied is te opvallender daar juist dat gedeelte van den Oceaan onophoudelijk in alle richtingen bevaren wordt. Het is wel een treffend bewijs welke groote leemten in sommige takken der wetenschap nog bestaan.

* *

*

Onderzoek der zeeën van den Oost-Indischen Archipel. Sedert tochten als die van de Challenger het groote gewicht van een stelselmatig onderzoek der zee hebben aangetoond, heeft men er zich in verschillende staten op toegelegd, bijdragen tot dat onderzoek te verschaffen. Na de Deensche oceanografische expeditie zijn, nog in dit jaar, Zweedsche en Duitsche expeditien, op kleiner schaal ingericht, in den Noord-Atlantischen Oceaan en de IJszee tochten gaan maken, die voor een groot deel het onderzoek der zee ten doel hadden, en dezer dagen is de groote, zorgvuldig voorbereide Duitsche expeditie met de Valdivia, onder leiding van Prof. Cohn uit Leipzig, van Bremerhaven vertrokken, om den geheelen Atlantischen Oceaan te doorkruisen en, langs de Kaap, door den Indischen Oceaan en de Roode zee terug te keeren. Nederland is gelukkig ook op dit gebied van wetenschappelijk onderzoek niet achtergebleven. De regeering heeft het flottielje-vaartuig Siboga ter beschikking gesteld van Prof. Dr. Max Weber, te Amsterdam, om een zoölogisch, botanisch en oceanografisch onderzoek ter hand te nemen van de zeeën van den Indischen Archipel. Drie Nederlandsche zeeoffi-