doorgedrongen. Dat nu is aan den schrijver van dit werk uitstekend gelukt.

De heer Fr. Muller heeft al het wetenswaardige dat zijn onderwerp aanbiedt en alles wat daarmede in nauw of verwijderd verband staat, beschreven en onbeschreven grootendeels bekende zaken, geordend en tot een groot geheel samengebracht.

Eene compilatie, zoo men wil, althans voor het grootste gedeelte, — want waar hij het noodig achtte heeft de schrijver ook uit enkele oorspronkelijke onuitgegeven bronnen geput en aangevuld door de behandeling van eenige nog geheel onbeschreven voorvallen, werken, enz. van den allerlaatsten tijd.

Wat zullen de Zeeuwen, die zoo sterk aan hun gewest gehecht zijn, de verschijning van dit werk met vreugde hebben begroet! Het blijkt duidelijk dat de meest deskundigen onder hen, mannen als Ermerins, Hogerwaard e. a. den heer Fr. Müller daartoe zooveel mogelijk hebben geholpen en steenen hebben aangedragen voor het bouwwerk dat de energieke schrijver ging optrekken. Dankbaar wordt dit dan ook door dezen in zijne voorrede erkend: „Vor Allem ausschlaggebend ftlr das gltlckliche Zustandekommen der Arbeit war der jahrelange persönliche und schriftliche freundschaftliche Verkehr mit jenen Mannern des öffentlichen Lebens und der Wissenschaft, welche in entgegenkommendster Weise weitgehenden Einblick in mancherlei schriftstellerisch noch nicht behandelte Verhaltnisse und Zustande gewahrten und hierbei sowie auch zu wichtigen Erganzungen der bisherigen Litteratur das reichhaltigste Material zur Verftlgung steilten."

Toch staat men verbaasd èn over de werkkracht van den schrijver, die o. a. eerst onze taal grondig heeft aangeleerd, èn ook over de mate waarin hij zijn zelfs voor vele Nederlanders lastig onderwerp is meester geworden, al kwam hem daarbij zeker de algemeene ingenieurswetenschap zeer te stade.

De titel van het werk is, zooals hierboven werd aangegeven: „Das Wasserwesen der Nied. Prov. Zeeland." In overeenstemming daarmede is de behandeling. De verdediging tegen het buitenwater, de dijkwerken en de strandverdediging zoowel als de onderzeesche oeververdediging zijn in bijzonderheden behandeld en de technische beschrijving van den bouw der werken, van de daartoe gebruikte materialen, de kosten, enz. vallen geheel op het gebied der ingenieurswetenschap. Als men wil, zou men het werk kunnen rangschikken onder de technische.

Maar de schrijver vatte zijn taak zeer breed op. Een historisch overzicht van de physische gesteldheid en van den geologischen toestand