Ter verlichting van de vertrekken zijn hoog in de buitenwand van den dalam kleine vensters, tingkap, aangebracht en is in den buitenwand van de serambi eene lange, smalle en van houten tralies voorziene opening gelaten, die tevens aan daarachter zittenden gelegenheid geeft naar buiten te kijken.

De ruimte eindelijk onder het huis strekt, in hokken afgedeeld, aan pluimgedierte en geiten tot verblijf. Bevorderlijk voor de gezondheid is dat zeker niet, want door de reten van den vloer stijgen stinkende dampen omhoog uit de hokken daaronder, de verzamelplaatsen tevens van afval, vuil water en andere onreinheden, door de openingen van den vloer daarin uitgegoten of geworpen.

Wij hebben de bouworde en inrichting dezer woning ietwat uitvoerig besproken, omdat zij het type is van de woningen van hoofden en gegoeden overal op de Poelau Toedjoeh.

Over het huisraad zullen wij niet verder uitwijden, daar dit hetzelfde is als bij andere Maleische volken.

In de serambi namen wij ter bespreking van onderscheiden aangelegenheden op de gereedstaande stoelen plaats; de orang kaja, de Imam en de ingezetenen, die zich tijdens onze wandeling gaandeweg bij ons als gevolg hadden aangesloten, waren op de uitgespreide vloermatten voor ons neêrgehurkt. Onze gastheer is hoofd van het zuidelijk gedeelte van Djemadja en nabij gelegen eilanden; het noordelijk deel van het eiland vormt met de daaromheen gelegen eilandjes de lingkongan, afdeeling of distrikt, van een ander, te Mampo gevestigd hoofd, dat mede den titel van orang kaja voert. De laatste titularis, in 1895 gestorven, was tijdens ons bezoek in Februari 1896 nog niet vervangen. Beide orang kaja's dragen eeretitels, gelaran; de een dien van Maharadja Désa,

3