hier dreigde, werd evenwel ontgaan, door in allerijl weg te roeien en , na nog een etmaal tengevolge van den storm rondgezwalkt en het distrikt Samosir betreden te hebben, werd de baai van Balige binnengeloopen , waar zij redding zouden vinden. Zoo eindigde deze tocht, die tengevolge van onvoldoende voorbereiding van den kant van den ondernemer, luttele resultaten opgeleverd heeft. De gegevens, die omtrent land en volk van Samosir worden verschaft, zijn zeer weinige, een gevolg van de omstandigheid, dat het bezoek aan dit schiereiland zoo terloops was en onder zulke ongunstige omstandigheden plaats had. Dat nogtans iets werd bereikt, is uitsluitend toe te schrijven aan den heer von Mechel, Zwitser van geboorte, die met de taal en het volk vertrouwd is, dank zij zijn verblijf van vele jaren in Deli. Hem komt de lof toe, deze reis tot een goed einde geleid te hebben, van welke de heer von Brenner, zonder hem, nimmer zou zijn teruggekeerd. Dit feit zij hier aangestipt, daar de heer von Brenner heeft vergeten daarop in voldoende mate de aandacht te vestigen.

In de westelijke Bataklanden langs het meer was het reizen sedert eenigen tijd gestaakt. Si-singa mangaradja • liet allengs weder van zich hooren en brandschatte het land zoover hij dit vermocht. Eene expeditie werd hierdoor noodzakelijk gemaakt, die er zonder moeite in slaagde zijne hulptroepen op de vlucht te drijven en de landschappen, die hem gesteund hadden, te tuchtigen. Zij trok door Huta radja, Si-mangarotsong, Huta PaungJ) en Parsingguran naar Pollung en keerde, na haar doel

1) Als een bijzonderheid zij hier aangeteekend, dat de heer P. van Galen, die als officiei dezen tocht roede maakte, een aantal voorwerpen bij het beschieten en verbranden van Huta Paung, het dorp, buitgemaakt, aan de ethnographische verzameling \an Natura Artis Magistra schonk. Onder deze bevinden zich onder anderen twee fragmenten van half verbrande pustaha's (wichelboeken), die doen zien, dat de in 1 aung gesproken taal de Tobasche is. Verder verdient het opmerking, dat beide geschriften voorschriften bevatten omtrent het voorspellen door middel van de rambu siporhas, het bliksemkoord, waarmede de oorlogskans wordt berekend. Hieruit blijkt dus dat de onafhankelijke stammen nog steeds deze wichelarij in praktijk brengen, daar de omstandigheid, dat juist stukken van daarop betrekking hebbende voorschriften gevonden werden, het waarschijnlijk maakt, dat de aangevallenen in de laatste oogen blik ken nog hun toevlucht tot dit orakel genomen hebben. Nog bevond zich daarbij een groote naga marsarang (tooverhoorn) van zeer bijzonderen vorm, geheel gevuld met toover-ingrediënten, gelijk bij het raadplegen van de rambu-si-porhas gebezigd behoort te worden. Belangstellenden kunnen deze voorwerpen vinden onder Serie 32, 11 en 12 en Serie 32, N°. 5.

N . U voert tot titel (bij N°. 12 ontbreekt dien) Poda ni pandohi ni porbisihan ni

49