Eindelijk komt Ihne nog terug op de Noordzeekust-stations, die blijkens gemiddelden over minstens tien jaren een laten bloeitijd hebben. „Die Frage, in welcher Entfernung von der Küste die Verfrühung der östlichen gegen die westlichen aufhört, also das allgemeine Gesetz der Verzögerung des Eintritts der Blüthezeit mit der Langenzunahme wieder in Gtlltigkeit tritt, kann wegen Mangels geeigneter Stationen noch nicht mit Sicherheit beantwortet werden, erst ein reicheres Material muss tiber

diesen Punkt Klarheit schaffen Für die hollandischen Stationen

fehlen weiter östlich liegende Stationen gleicher Breite und Höhe ganz.

Einzelne hollandische Stationen scheinen überhaupt ganz beson-

ders verspatet zu sein Die Ursache der Verspatung ist mir

nicht bekannt. Vielleicht ist die Warmecapacitat des Wassers mit im Spiele".

Laten wij hopen, dat de phaenologische waarnemingen in ons vaderland, waarvan ik nu voor de tweede maal het genoegen heb in dit tijdschrift eene lijst te publiceeren '), over eene reeks van jaren mogen worden voortgezet, opdat wij kunnen bijdragen tot de eventueele bevestiging van wat Ihne op een veel- kleiner getal stations opmerkte en vervolgens op grond van de verkregen uitkomsten onder inachtneming van de resultaten van het physiologisch onderzoek, tot eene verklaring van het verschijnsel. Verstandige, nauwkeurige waarneming door velen is daarvoor het eerste, het onontbeerlijke vereischte, daarvoor zoowel als voor het bereiken van andere doeleinden, waaronder de cartographische voorstelling van verschillende resultaten op phaenologisch gebied.

Ten slotte zij hier vermeld, wat door de phaenologie op cartographisch gebied is verricht.

Zooals reeds werd vermeld, is het denkbeeld van phaenologische kaarten reeds bij Linnaeus opgekomen; maar eerst bij Quetelet wordt gesproken (1842) van isanthesische lijnen, d. z. lijnen, getrokken over plaatsen met denzelfden bloeitijd van eene plant. H. Hoffmann gebruikte het woord isophanen, lijnen, getrokken over plaatsen, die, wat den tijd betreft, bij elkander behooren. Isophanenkaarten zijn voor de ontwikkelingsphasen der planten dus, wat isothermenkaarten voor de verdeeling van de warmte op Aarde zijn, behalve dat bij de laatste de hoogtefactor geëlimineerd wordt, door de temperaturen in het zeevlak te herleiden. H. Hoffmann ontwierp de eerste phaenologische kaart, n. 1.

I) De eerste lijst voor phaenologische waarnemingen in Nederland (over 1894) zie men Tijdschr. v. h. Kon. Ned. Aardr. Gen., 2de Serie, deel 12, p. 461.