DE STAATSSPOORWEGEN IN NEDERLAND1)

DOOR

J. KUYPER.

(Met kaart n°. X).

Het jaar dat op 31 Dec. 1892 eindigde was een gewichtig jaar voor de geschiedenis onzer spoorwegen, vooral omdat het net der staatslijnen toen als compleet was afgeleverd; van dien stond af legt de Staat geene lijnen meer aan, ten hoogste verstrekt hij subsidie aan ondernemende vereenigingen, die door lokale bekendheid beter kunnen beoordeelen welke mazen er nog in het net zijn dan de wat verder-af staande regeering.

Wij weten dat die lijnen niet allen door of onder toezicht van den Staat worden geëxploiteerd en een aanzienlijk deel in gebruik is afgestaan aan de Holl. IJz. Sp. Maatschappij, tevens dat niet alleen deze Mij maar ook anderen een zeker aantal lijnen in Nederland tot stand brachten en goeddeels voor eigen rekening exploiteeren. Om dit duidelijk te maken werden op bijgaande schets deze lijnen met een fijn streepje en de staatsaanleg met een dikkere lijn afgebeeld.

Naar ons inzien kan het niet anders of de voorloopig gesloten toestand moet belang inboezemen aan de geografen die gaarne willen weten hoe het hiermede in ons land is gesteld, en daartoe wat de kunstwaterwegen betreft zoo uitnemend in de gelegenheid worden gesteld door de uitgave van het overzicht der Scheepvaartkanalen van wege het Ministerie van W. H. en N., waarbij trouwens eene kaart is gevoegd die tevens de richting der spoorwegen vermeldt; doch evenals de meeste andere rijksuitgaven is dit overzicht niet algemeen verspreid, ofschoon de geringe kosten niet behoeven af te schrikken; gebrek aan publiciteit is de vermoedelijke oorzaak er zoo weinig exemplaren van hoog te waardeeren regeeringsuitgaven worden gekocht, want wij durven dit toch niet toeschrijven aan onverschilligheid van onze beschaafde standen.

Wat hier geleverd wordt is eene tamelijk gebrekkige, zeer bescheiden poging in deze richting de aandacht te vestigen op Nederlands ontwik-

1) Het Verslag is pas verschenen.