zouden nog honderd andere verbeteringen van minder belang kunnen worden opgesomd.

IV. Uitwatering.

De meeste werken ten behoeve der uitwatering komen niet ten laste van het Rijk en zijn veelal van lokaal belang, zoodat wij ons bepalen kunnen tot eene opsomming der allervoornaamste. Een begin werd gemaakt met de verbeteringen in den afvoer van de Berkel, die op ƒ 70,000,— geraamd zijn, waarvan het Rijk V3 betaalt; — een stoomgemaal gesticht in den polder Boeikop; — dito in den Commandeurspolder; — een hevel-centrifugaal pompstoomgemaal van ƒ60,000,— werd ten behoeve van het eiland Voorne en Putten geplaatst in de vestinggracht te Brielle; — een dubbel stoomgemaal gesticht in den Oosterpolder onder Winkel; — een nieuwe uitwateringsluis voor het Ambacht Vier Noorderkoggen, bezuiden Medemblik ter somma van ƒ65,000,— ; een stoomvijzelgemaal voor den Kastrikumer polder; — stichting van een stoomgemaal bij Arum in Friesland; een flink afwateringskanaal van Duurswolde en dergelijke werken bij Blokzijl, beide ieder ƒ46,000,— kostend; — een begin werd gemaakt met de verbetering van de Regge.

V. Havens.

Als men wil onderricht worden hoeveel eene goede haveninrichting kost, dan begeve men zich naar Rotterdam, waar in 1893 de verlengde Katendrechtsche haven gereed kwam, die de ronde som van ƒ1,190,000 aan de gemeente heeft gekost.

Ook te Amsterdam werden vrij groote sommen uitgegeven voor den tegenwoordig zoo veeleischenden handel; hydraulische kranen, bassins, loodsen, ducd'alven, ze moesten er wezen want Antwerpen, Rotterdam en andere Noordzeehavens gingen daarin voor; de snelstoomvaart is onuitputtelijk in wenschen. Denken wij ons een kwart eeuw terug, dan staat men verstomd over de nieuw toegepaste hulpmiddelen.

Harlingen met Makkum vroeg voor verbetering van de havens en verdieping van den vaargeul langs den Pollendam (middenin zee) ƒ 217,900,— waarvan ruim de helft in 1893 werd uitgegeven. De zeehaven van Nieuwediep vorderde ruim ƒ41,000,—, Breskens ƒ 14,000,—, Stavoren weder ƒ 12,600,—, en dit zijn gelukkig de hoofdschotels voor 's rijksschatkist.

VI. Waterkeerende werken.

Deze rubriek is zeker een der belangrijkste en het rijk deelt de kosten