duidenste onteigening, de meesten schroomen eenig subsidie te geven of huiveren voor rentegarantie, 't Is jammer, want over een kwarteeuw zal dit vervoermiddel een onvermijdelijke zaak zijn, die de geringste dorpen niet zullen kunnen ontberen en wie er het vroegste bij is heeft ongetwijfeld het beste succes te verwachten. Maar onze natie is nu eenmaal omzichtig en wij moeten er ons dus in schikken dat verbeteringen op bestaande lijnen zijn aangebracht, verschillende routes nog in overweging zijn, doch dat slechts zeer weinig stoom- en paardentramwegen in 1893 zijn tot stand gekomen en voor het verkeer geopend. Als zoodanig vermelden wij, een paardenspoor door de kom der stad Utrecht, een paardentram tusschen Veendam en Nieuwe-Pekela langs den Ommelanderwijk, een stoomtramweg van Maastricht naar Glons door de Jekervallei. Voorwaar een mager resultaat.

c. Wegen voor gewoon verkeer.

Nederland mag zich beroemen een dicht net van kunstwegen te bezitten, en dat deze goed onderhouden worden blijkt uit het cijfer van ƒ627,115

dat uit s Rijkskas daartoe werd bestemd, terwijl de provinciën, de gemeenten en de waterschapsbesturen ook niet achterbleven. Gelderland, Zuid-Holland en Overijsel waren de duurste gewesten, Groningen en Drente vorderden het minst. Aan aanleg en verbetering werd veel minder besteed, nog geen ton gouds, maar hier trad lokale en partikuliere hulp weder meer op den voorgrond in het verschaffen van het noodige geld.

Voltooid werden: een keiweg van Hilvarenbeek naar den Biest, — de grindweg in den dorpspolder van Veessen, — harde wegen door het Klarenbeeksche bosch bij Arnhem, — verscheiden groote wegen rondom 's Gravenhage, — de grindweg in polder West-Nieuwland bij Goedereede — de Koediefstoller straatweg in Heemstede, — de straatweg in de Kruislaan van den Watergraafsmeer, — eenige wegen in het Willemspark te Nieuweramstel (/100,000), — verschillende wegen tusschen die gemeente en de hoofdstad, — 5073 M. grindwegen in de Zijpe, — bestrating van den Zelderschen weg in Hoogland, — wegen op Ameland, 8680 M. lang

en 7 M. breed, — straatweg te Munnekeburen in Weststellingwerf,

kunstweg van Almeloo over Ootmarsum naar Denekamp, ruim 26,000 M. lang, kunstweg van Leek naar Zevenhuizen, — grindweg in Bellingwolde, straatweg in Anloo, — kunstwegen in de gemeenten Margraten, Grubbenvorst, Beesel, Bemelen, Beek, Spaubeek, Ohé en Laak, Belfeld, Schiminert, Geulle en Wylré, allen in Limburg, waar de toestand der wegen trouwens nog het meest te wenschen overliet. Voorts