kwesties en eindelijk dat de bepalingen van het nieuwe verdrag ■— grootendeels ten gevolge van de onnauwkeurige bekendheid met het teirein — voor tweeërlei uitlegging vatbaar zijn.

Dat laatste blijkt ook uit het gebeurde met de expeditie der in Chile wonende duitsche onderzoekers Dr. H. Steffen en Dr. P. Stange. Laatstgenoemde werd nl., bij gelegenheid zijner opnemingen van den bovenloop der Rio Palena, door eene Argentijnsche cavallerie-patrouille gevangen genomen en naar Junin de los Andas gevoerd (13 dagmarschen ver), waar hij evenwel na drie dagen in vrijheid werd gesteld. Tot op dat oogenblik was het nog niet zeker of de rivier waar Stange zich bevond, de Carileufu der Indianen '), dezelfde is als de Palena (Buta), die in den Grooten Oceaan uitloopt, dan wel of de noordelijker in zee stroomende Corcovado de benedenloop der Carileufu (boven Palena) vormt, welke laatste ook door Fontano in 1886 en '87 was opgenomen. Het is gebleken dat het eerste werkelijk het geval is; wij komen daarop nog terug.

De vraag was nu echter of Stange — die bij zijne gevangenneming voor een Chileensch spion werd aangezien — zich op Argentijnsch of op Chileensch gebied bevond? Volgens het verdrag van 1881 loopt de grens over de hoogste toppen der Cordillera, welke de waterscheiding vormen; maar de theorie leert en de ondervinding heeft het hier weer bevestigd, dat de waterscheiding niet altijd gevormd wordt door het hoogste gedeelte van het gebergte. In zuidelijk Chile en noordelijk Patagonie moet zij theoretisch, onder den invloed der groote regenhoeveelheden in het westelijke kustgebied en de daaruit ontstaande erodeerende werking der rivieren, dikwijls _ten O. van de hoofdketen liggen. Dat was o. a. hier het geval; de boven Palena wordt door de Argentijnen tot hun gebied gerekend, want zij ligt ten O. van de hoofdketen; maar de Chileenen beweerden, met evenveel recht, dat die rivier tot het gebied van den Grooten Oceaan behoort en dus ten W. der waterscheiding ligt. Ik verwijs, voor verdere bijzonderheden dier grenskwestie, naar het artikel van Polakowsky.

Keeren wij thans nog even terug tot het verslag van den tocht der reizigers Dr. H. Steffen en Dr. P. Stange. Bij de lezing van het boven door mij genoemde werk van Sievers over Amerika moet het ieder, die eenigszins met de ontdekkingsgeschiedenis en de geographische gesteldheid van zuidelijk Chile bekend is, opvallen dat daarover 7.00

1) De naam Carileufu komt ook voor op Siemiradski's kaart (zie beneden) als die eener linker-zijrivier der Limay-riv.