volksbeschrijving is en dadelijk zij hieraan toegevoegd, dat zij de volledigste is, waarover wij thans beschikken, dank zij de moeite, die Modigliani zich heeft willen getroosten om zijne aanteekeningen met de oudere berichten te vergelijken en • daaruit, voor zooveel noodig, ter aanvulling van zijne beschrijving, te putten. Deze omstandigheid en het feit dat Modigliani verschillende nog onbekende en toch zeer karakteristieke voorwerpen, bij de Enganeezen in gebruik, beschrijft, verzekeren het werk onder de etbnographen althans een zeer algemeene verspreiding.

Eigenaardig is, dat Modigliani zich ditmaal ook tot het maken van taalkundige "bespiegelingen heeft laten verleiden. Hij geeft toch een vergelijkende tabel van Enganeesche, Niassische, Bataksche en Maleisclie woorden. Jammer is dit zeker, daar zij best had kunnen worden gemist. Vreemde reizigers moeten toch begrijpen, dat het niet voldoende is, wanneer zij een gebied doortrekken, de ïnlandsche woorden, zooals zij die hooren, eenvoudig op te teekenen, om hunne vocabularia dienstbaar te doen zijn voor vergelijkende taalstudiën. Zij, die zich tot het instellen van deze geroepen gevoelen, kunnen dergelijke lijsten slechts zeer zelden met vrucht gebruiken, en hetzij zij Nederlanders zijn, hetzij zij tot eene andere natie behooren, nimmer zullen zij op dergelijke lijsten afgaan, vooral niet wanneer zij, zooals hier het geval is, zulk uitstekend materiaal ter beschikking hebben, gebaseerd op grondige studiën van erkende taalvorschers. Men begrijpe ons wel, wij wenschen Modigliani in dit opzicht niets te verwijten, doch alleen te betoogen, dat het vrijwel verloren moeite voor hem geweest is, de lijsten, die hem waarschijnlijk bij zijn omgang met de bezochte volken behulpzaam zijn geweest, te publiceeren.

Een deel van het werk wordt ingenomen door de geographische beschrijving van Engano en een gedeelte van de Tobalanden. De eerste bevat een historisch overzicht van de ontwikkeling onzer kennis van dit eiland, alsmede een schets van de bezochte districten. De kaart, die hierbij behoort, geeft minder dan die van den heer Ilellfrich, die in dit tijdschrift werd afgedrukt, doch stemt behoudens dit verschil met

die kaart nagenoeg volkomen overeen.

De groote verdienste van het werk ligt dus hoofdzakelijk in de ethnographische beschrijving der Enganeezen en het zij hier nog eens nadrukkelijk gezegd, voor dat gedeelte verdient de auteur allen lof.

Niet onvermeld mag verder blijven, dat zich aan de beschrijving van zijn reis naar Engano het verhaal omtrent een tocht naar de Nicobaren aansluit, die hoofdzakelijk werd ondernomen om de Enganeezen in anthropologisch opzicht met de bewoners van laatstgenoemden Archipel te vergelijken. Ook dit onderzoek heeft verrassende resultaten opgeleverd, die evenwel nog nadere bevestiging behoeven. Daartoe ondernam onze rustelooze vriend een tocht naar de Mentawei-eilandcn en zooeven ontvingen wij bericht, dat hij is geland.

Van harte hopen wij hem ook op deze tocht het beste, moge het hem gegeven zijn, het doel, waarnaar hij streeft, te bereiken en gezond in zijn vaderland terug te keeren, opdat hij ons dan ook omtrent zijne aldaar opgedane ondervindingen zal kunnen inlichten en daardoor nieuwere lauweren oogsten.

Amsterdam. C. M. Pleyte Wzn.