Keeren wij thans echter tot het meer streng geographisch gedeelte der regeeringspublicaties terug, dan zij er op gewezen, dat de Hydrographische Dienst met de opnemingsvaartuigen „de Banda", de „Melville van Carnbee" en de „Blommendal" voortgaat zijn opnemingen en waarnemingen te doen op de eilanden, die wij later zullen aanwijzen; dat zeeofficieren astronomische plaatsbepalingen verrichten of het lengteverschil tusschen belangrijke punten vaststellen; dat voortdurend nieuwe of verbeterde zeekaarten verschijnen, wier opsomming U zou vervelen, doch waarvan ik de voornaamste ook weer bij de afzonderlijke eilanden zal bespreken.

Op dezelfde wijze stelt de Topographische Dienst op verschillende eilanden opnemingsbrigades werkzaam; geschieden opmetingen en triangulaties; worden punten astronomisch bepaald; worden vluchtige verkenningen verricht; worden kaarten vervaardigd, bijgewerkt en photolithographisch, met en zonder kleurendruk, of chromolithographisch, met krijtdruk, gepubliceerd of ter reproductie naar de Topographische Inrichting te 's Hage verzonden. Merkwaardig zijn ook de bijdragen, in de laatste jaren tot vermeerdering onzer topographische kennis der buitenbezittingen (Atjeh, Sumatra's Oost- en Westkust, Palembang, Riouw, Celebes, Menado, Z. en O. afdeeling van Borneo, Timor, Ambon en Ternate) bij dien Dienst ingekomen, en de verbeteringen op de kaarten van Java door de hermetingen van prof. Ojdemans aangebracht of nog aan te brengen, terwijl een nieuwe druk der residentiekaarten in vollen gang is. De gegevens ter aanvulling en verbetering van wijlen prof. de Hollander's verdienstelijke Land- en Volkenkunde, door verschillende ambtenaren bijeenverzameld en eerst in handen gesteld van een lid van het Bat. genootschap, worden thans bewerkt door den Heer R. van Eek, den opvolger van prof. de Hollander aan de Kon. Milit. Akademie te Breda.

Ook voor de kennis van de meteorologie en de klimatologie laat de Regeering op het observatorium te Batavia waarnemingen verrichten, die niet enkel in het buitenland een goeden naam bezitten en verdie-

treffelijke kaarten van genoemde eilanden, die den in cultuur gebrachten bodem en de dichtheid van bevolking voor oogen stellen, insgelijks in de//Ind. Tolk" besproken. Sedert werden dezelfde bouwstoffen geleverd tot de studie van de belangrijkste gedeelten der buitenbezittingen , waarin een schat van bijzonderheden over land en volk voorkomen en tevens telkens op nieuw blijkt dat voor het beheerschen der natuur een zorgvuldig en vrijgevig bestuur noodig is: een bestuur, dat voor de welvaart van den inlander reeds dadrom iets gevoelt, dewijl dan zijne koopkracht verhoogd wordt en zijne belastingen geregelder inkomen. Laat de tijd het ons toe, dan komen wij ook op de conclusies dier rapporten, dus op den economischen toestand dier buitenbezittingen, elders nog terug.