OM DE GOEDE NAAM

Vraagstuk Jat iedereen raakt

De zaak Van Meegeren wordt van de ene dag op de andere uitgesteld. Opzettelijk? We vrezen het. Zonder enige twijfel zullen bij de behandeling dezer affaires verschillende reputaties van vooraanstaande kunstcritici in het geding komen. Brevetten van onbekivaamheid zullen moeten worden uitgereikt, zelfs al gaat men niet zo ver als bijvoorbeeld de heer Van Dantzig het doet in zijn bewering, dat men reeds op een afstand kon zien, dat sommige „Vermeers** vals waren. Men kan over de capaciteiten en over de methoden van Van Meegeren denken, zoals men wil de meningen zijn verdeeld maar van oneindig veel groter belang is een ander aspect van deze zaak. Het is dat van onze geschonden naam. We vrezen, dat deze kant van de affaire nog maar al te weinig wordt belicht. Vrijwel iedereen maakt zich druk over de schilder Van Meegeren. Is hij een falsificateur in de ordinaire betekenis van het woord? Is hij een groot en miskend schilder? Wat het laatste betreft, dit zal het nageslacht, dat afstand tot de dingen nemen kan, ivel uitmaken. Wat het eerste betreft, dit is een zaak van lage orde, die ons maar tveinig belangstelling vermag in te boezemen. Wat echter wèl van belang is en zelfs van zeer groot belang, dat is het feit, dat de zaak Va/f Meegeren ons, zoivel hier te lande als in het buitenland een ontzaglijke schade heeft toegebracht, die zelfs bij benadering niet is te overzien. Zij heeft namelijk de onbevoegdheid ..van de geautoriseerde kunstkenner in discrediet gebracht.

De bevoegdheid der critiek . . . voorwaar een teer punt. In tijden van culturele neergang dubbel teer. Men heeft dikwijls beweerd, dat de Nederlandse kunstcritiek in onze tijd aan elkaar hangt van daden van vriendschap en vijandschap. Zo sterk willen wij niet generaliseren en bovendien: de ethische zijde van dit vraagstuk interesseert ons in dit verband maar zeer matig. Maar wel vrezen wij, dat de hedendaagse kunstcritiek in sterke mate onbevoegd is. Zo juist heeft Van Meegeren een navolger gevonden, zij het dan op ander terrein. Een onbekend dichter zond aan het weekblad Elsevier een paar gedichten, die zogenaamd van Bertus Aafjes ivaren. Het blad nam ze prompt op onder die naam. De werkelijke dichter van

deze verzen onthulde het geheim en het vertrouwen van de goegemeente in de waarde der kunstcritiek w;as weer eens een keer te meer ondermijnd.

De zaak Van Meegeren heejt onze naam in de internationale kunstwereld in hedenkelijke mate geschonden. Niemand kan het feit ontkennen. De roep van soliditeit, die van ons land ook met betrekking van de kunst uitging is naar de maan.

Zelfs in het land van de Vermeers kan men geen Vermeer van een hedendaagse falsificatie onderscheiden. Dat is het feit. dat in zijn volstrekte onbarmhartigheid onze aandacht opeist. Maar afgezien hiervan, dat wij onze autoriteit zijn kwijtgeraakt, kan het al niet anders, dan dat deze gang van zaken een stempel gedrukt heeft op het vertrouwen van het kunstkopend publiek. Indien de „big men* in de kunstwereld dergelijke enorme fouten maken, hoe zal men dan bij de gemiddelde kunsthandelaar nog in vertrouwen kunnen kopen? Men moet het erkennen: ook het certificatensysteem is naar de maan. En de kunsthandel ondervindt er de. iveerslag van, zelfs al kan men dit niet altijd in concreto constateren.

Er is maar één ding, dat men in een dergelijk geval doen kan, namelijk: volledige opening der boeken, zonder aanzien des persoons. Hier mogen geen compromissen ivorden gesloten of reputaties worden gespaard. Indien grote mannen fouten hebben gemaakt: dat men ze crkenne. Indien autoriteiten hebben gefaald: dat men het toegeve! Wij zullen onze goede naam van smetten dienen te zuiveren. Wie aan de verkeerde kant stond, moet daar blijven en geen stem meer in het kapittel hebben.

Harde maatregelen! Maar willen wij het vertrouwen in de kunstcritiek herstellen. Onze goede is er, vooral ook in het buitenland, mee gemoeid. Catastropliale vergissingen zijn meer voorgekomen. Erger dan de aanwezigheid ervan is altijd het feit, dat men ze tracht te camoufleren en het belang ervan te verkleinen. Nederland heeft in de internationale, kunstwereld een grote naam te verliezen. Daarom mag het proces Van Meegeren geen dag langer worden uitgesteld dan hoogst noodzakelijk is. v. Br.