gehalte aan lSTaCl van het ei in rekening werd gebracht; het bleek hem toen, dat bij B honden meer ïfaCl werd teruggehouden, dan het ei bevatte, terwijl bij de twee andere die hoeveelheden gelijk waren. Vervolgens werden de opgenomen en de afgescheiden hoeveelheid VaCl bij 7 gezonde zwangere vrouwen zonder oedemen gedurende 6_50 dagen vóór en enkele dagen na de haring nagegaan. Bij twee vrouwen bleek bij matigen KaCl-toevoer chloorevenwicht te bestaan, met dien verstande, dat toeneming van NaCl in het voedsel retentie gaf, die bij vermindering weder dadelijk verdween. Bij de andere 5 vrouwen trad reeds retentie op, zoodra de hoeveelheid keukenzout 6 Gram overschreed, ofschoon zij volkomen normaal waren. Bar meent op grond van zijn analyses, dat, waar bij normale menschen chloorevenwicht blijft bestaan bij hoeveelheden van 15 20 Gram VaCl per dag, bij zwangeren die drempelwaarde verlaagd is lot 6—7 Gram en er hij gewoon gezouten voedsel dus gemakkelijk retentie optreedt. Va de zwangerschap stijgt die drempelwaarde weder, zooals bleek bij eender vrouwen, die drie maanden post partum weder werd onderzocht en bij wie toen zelfs het VaCl evenwicht bij hoeveelheden tot 18 Gram per dag niet verbroken werd. Bestaat er nu inderdaad een neiging tot retentie van VaCl, dan moet dit ergens in het lichaam worden teruggevonden. Bij nephritis hoopt het zich op in het bloed, waardoor het VaCl-gehalte dus stijgt, of inde weefselspleten, waar het ter handhaving van de osmotische drukking vocht aantrekt en oedemen doet ontstaan, of wel het VaCl hecht zich vast aan de weefselcellen. In hoeverre inde zwangerschap deze laatste vorm, de histo-retentie, voorkomt en van beteekenis is, moeten wij in het midden laten; de beide andere vormen van retentie vindt men, zooals wij zullen zien, als regel in iedere zwangerschap. Beide willen wij afzonderlijk bespreken. Wat betreft de oedemen, zij opgemerkt, dat overal, waar stuwingsoedeem is, keukenzoutretentie bestaat. Tegenover de VaCl-retentie, die wij op het oog hebben, is die retentie secundair. Wel komt die inde zwangerschap voor, maar zooals wij later nader zullen zien, is de primaire retentie verreweg de veelvnldigste. De veelvuldigheid der oedemen inde zwangerschap wordt, zooals niet te verwonderen is, door verschillende onderzoekers verschillend opgegeven: Gasner ') vond 13 °/0 en 2B /D. Deze cijfers zeggen weinig of niets, want allereerst dient men scherp te omschrijven, wanneer men van oedemen spreekt en wan') Gasner. Monatschrift f. Geburtskunde. Bd. 19. i) Höffner. Hegar’s Beitriige 1910, Bd. 4.

32