een oponthoud optreedt tijdens het uitdrijvingstijdperk, met de geheele hand een onderzoek in utero in te stellen, liefst in narcose. Wij zagen, dat Chris teil in 1750 reeds hier op wees en aan dit onderzoek een groote prognostische beteekenis voor de haring toekende. Na er op gewezen te hebben, dat het herhaalde malen voorkomt, dat de diplopaag zonder hulp geboren wordt, stelt ook Strassmann zich op het standpunt, dat de arts pas moet ingrijpen, zoodra, een gedeelte der vrucht geboren zijnde, de haring vertraging ondervindt. Bij een stuitligging, waar drie voeten geboren zijn, zal men eerst ook den vierden voet opzoeken en niet aan drie voeten tractie uitoefenen. Yan belang is verder, het reeds geboren gedeelte der vrucht goed naar voren en omhoog tegen den buik der moeder te trekken, oihdat men het nakomend hoofd dan grooter kans geeft tot indalen. Decapitatie is in enkele gevallen niet te vermijden, sectio caesarea mag in geen enkel geval worden verricht. Met dit laatste voorschrift is J. Gv Windelschmidt het niet eens, die in zijn proefschrift van 1910 *) weder een pleidooi houdt voor deze operatie, daarbij steunende op de zooveel betere resultaten door de streng doorgevoerde asepsis en de verbeterde operatieraethoden. Inde latere jaren is de keizersnede een enkele maal toegepast. Croston en 01 arke kozen deze operatie in 1893, omdat hun in casu de embryotomie te gevaarlijk scheen. Het monstrum woog 5600 gram, de moeder was na acht dagen hersteld. Windelschmidt citeert het geval van Collins en Leidy, waarin de operatie echter voor de moeder noodlottig werd. Hoe voorzichtig men met de indicatie moet zijn, leert hetgeen Gallivan in 1905 overkwam, die bij een thoracopaag sectio caesarea voorstelde, wat echter door de patiënte volstrekt geweigerd werd en waar de verlossing spontaan per vias naturales eindigde. He uitvoerige voorschriften van Ho hl worden door Strassmann voor een groot gedeelte nog onderschreven en hij legt er den nadruk op, dat het Hohl geweest is, die, zooals wij reeds zagen, een beperking bracht inde dikwijls nuttelooze cn voor de moeder zoo gevaarlijke ingrepen. Bij geen der latere schrijvers is de behandeling van Weigen herdacht, waardoor het hem gelukte de verlossing op een de moeder het meest sparende wijze het snelst te beëindigen. Een uitzondering vormt Hohl, die zonder Weigen te noemen een dergelijken raad *) ITeber mensoblicbe Doppelmissbildungen, Nebst Beitragen zur Kasuisistik des antositaren Thorakopagus tetrabraehius und des Dioephalus tribraohius symbraebius dipus diauohenos, Bonn, 1910.

28