Patiënte klaagt sedert 4 jaren over pijnen inden buik, slechte spijsvertering, constipatie. Yoor 3 jaren had zij een „ingewandsziekte”. Menses vroeger geregeld, inde laatste jaren eerst anteponeereud, daarna gedurende twee jaren postponeerend (4 a 6 weken). Met pessaria behandeld zonder resultaat: bedrust eveneens zonder effect. In longen geen afwijkingen. Uterus in retroversie gefixeerd, eveneens de ovaria. Per rectum op den achterwand der baarmoeder een dwars loopend lijstje, peritoneaal-vlakken korrelig. Diagnose: waarschijnlijk tuberculeuse peritonitis. Laparotomie. Inde buikholte geen adhaesies, inde bekkenholte wel. Het peritoueum cavi Douglasii is sterk geschrompeld en met het rectum innig verbonden. Deze verbinding kan slechts onvolkomen worden opgeheven; het serosa-oppervlak der baarmoeder is ruw, gerimpeld, maar vertoont geen tuberkels. Nadat de uterus in anteversie is gebracht, worden de ronde handen door plooivorming sterk verkort, en dit resultaat door zijden hechtingen vastgelegd. De uterus ligt daarna goed, maar het lijkt niet onwaarschijnlijk, dat op nieuw sehrompeling van het peritoneum achter den uterus het succes der operatie in gevaar zal brengen. Geneest zonder stoornis. Na l'/o jaar ligt de uterus nog in anteversie, en is de algemeene toestand uitmuntend, hoewel de pijnen niet geheel verdwenen zijn. Ik meen dat er veel voor pleit, dat hier een afgeloopen tuberculeuse peritonitis in ’t spel is geweest. 2. (n°. 3—1902). 31 j., IV-p. In ’t vorige jaar inde kliniek behandeld met resorbeerende therapie wegens retroversio uteri fixata, haematocele post rupturam tubae gravidae. Klachten verdwijnen niet: voornamelijk pijn, rechts inden onderbuik. Thans wederom, doch vruchteloos, langs dienzelfden weg naar genezing gestreefd. Laparotomie: Uterus, tubae en ovaria worden met moeite uit adhaesies te voorschijn gehaald. Tubae bloedrijk: duidelijk tubamenstruatie. Genitalia kunnen nu in normale houding worden gebracht: de hoop schijnt gerechtvaardigd, dat zij daarin zullen blijven zonder verdere hulpmiddelen. Aanvankelijk is het succes dan ook volkomen maar na een half jaar keeren de oude bezwaren terug, hoewel de uterus niet weder in retroversie vervalt. Een duidelijk voorbeeld van bezwaren bij retroflexie, onafhankelijk van de flexie! 3. (n°. 72—1902). 42 j., 18 jaren getrouwd, één bevalling, 16 jaren geleden. Daarna 4 a 5 maanden ziek geweest; later nog twee abortus. Na dat gestoorde kraambed menstruatie anteponeerend. Klaagt voornamelijk over pijn in onderbuik en lenden. Er bestaat een afgeloopen coxitis rechts, van zeer ouden datum. Longen goed.

285