HET MAKEN VAN EEN GOEDEN ELECTRODYNAMISCHEN LUIDSPREKER
Naar aanleiding van een artikel van kameraad Tepper, ben ik begonnen te probeeren ook een luidspreker te maken en heb na eerst een mislukking, een electro-dynamischen luidspreker vervaardigd, die zeer goed, duidelijk en met mijn 3 lamps-radiotoestel zeer sterk is, maar voor de kamer meestal getemperd moet worden. Ik heb hem niet gemaakt met staalmagneten, maar met een eiectromagneet, bekrachtigd door 220 volt geiykstroom-spanning. Men kan hier ook een andere spanning voor nemen, b.v. 12 volt l’/ii amp., maar dan moet men natuurlijk ook veel dikker geïsoleerd koperdraad gebruiken, büv. 1 m.M.
De volgende onderdeden zijn noodig voor een luidspreker, bekrachtigd door 220 volt gelijkstroom, De electro-magneet bestaat uit: 2 stukken rond ijzer, lang 11 c.M., dik 3.8 c.M.; 1 stuk rond ijzer lang 12 C.M., dik 3.8 c.M.; 1 stuk ijzer lang 1814 C.M., dik 2 C.M., breed 714 c.M.; 1 stuk ijzer lang 24 c.M., dik 2 c.M., breed 714 c.M. Verder: 1 plaat triplex (rond) middellijn 30 c.M., dik 1 c.M.; 1 lapje flanel; 1 vel teekenpapier; 7 voorwielassen met moeren en conen (oude); 4 latjes (eiken) lang 22 C.M., breed 214 c.M., dik 1 c.M.; 2 blikken kokers; bosje gegloeid ijzerdraad; kilo geëmailleerd koperdi'aad, dik 0.225 mM, prijs f B.—; koperdraad van 0.2 en van 0.6 m.M.; totaal koperdraad kostte mij f 12.—. Totaal kostte my deze luidspreker omstreeks f 15.—.
Het maken van den electro-magneet.
Men begint met deze 3 stukken rond ijzer aan de kanten zuiver vlak te vijlen of te draaien. De langste der drie heelemaal afvijlen. De 2 platte stukken ijrer aan een kant vlak vijlen of draaien. Hoe beter dit geschiedt, zooveel sterker wordt onze electromagneet. De ijzersoort is vloeiijzer (uit gegloeid). Nu boort men in het midden van de 2 kortste stukken rond ijzer een gat van 7 m.M., diep 1 è, 2 m.M., dit doet men met het langste aan één kant. Nu tapt men hier draad in 5/18 26 gangs en hierin draait men nu de voorwiel-assen, ieder stukje as steekt er 3 c.M. uit. Het langste stukje ijzer laat men vooraf over een lengte van 2 c.M. afdraaien op een dikte van 36 ih.M. precies In de stukken ijzer 18 en 24 c.M. lang boort men op elkaar 3 gaten, groot 8 m.M. en wel zoo, dat het langste aan lederen kant 3 c.M. uibsteekt. Het middelste gat juist in het midden en van het midden af de beide andere gaten 7 c.M., hart op hart gemeten; in het langste boort men nu nog 2 gaten van 5 m.M., deze gaten zijn precies 19 i 4 c.M. van elkaar verwijderd, hart op hart. Ze zitten dus dicht aan den kant beide even ver van het midden af. Men laat nu van het langste stux ijzer het middelste gat uitdraaien op een doorsnee van 4 c.M. en tevens het gat aan den niet vlak gevyiden kant scheef draaien, zoodat er nog 1 c.M. recht gat overblijft. Dit is noodig, daar later de kegel In het scheeve gedeelte valt. Men kan nu den electromagneet eerst eens in elkaar zetten en er voor zorgen, dat het middelste been juist in het midden van het gat valt. Zoodat de luchtspleet, dit is het magnetisch veld, overal zuiver gelijk is. (Zie teek.) Mankeert hier iets aan, dan het gat, waaraan het middelste been vastzit, zoodanig opvijlen, dat dit zuiver in het midden komt; dit been dan niet weer losmaken. Men draaie later bij net afstellen de moeren stevig aan, zoodat dan het geheel onverstelbaar is.
De kegel en zyn bevestiging.
BU een fabrieksluidspreker is de kegel zoo uitgevoerd, dat deze niet versteld kan worden. Dit is op den duur de fout van deze luidsprekers, daar ze later vaak beginnen te rinkelen; die komt doordat het spoeltje een weinig gezakt is en daardoor aanloopt. Met deze nu dien ik hieronder beschrijf is dit uitgesloten, daar hij ten alle tijde versteld kan worden en tevens zal blijken, dat dit een groot voordeel is, om het spoeitje precies in het midden te stellen. Men neme nu onze ronde triplexplaat en boort hierin 4 gaten; men trekt van het midden Uit een cirkel met een straal van 13% c.M. en ver-
deelt deze in 4 gelijke deelen. Hierin boort men 814 streeps gaten. Deze gaten moeten recht gemeten precies 1914 c.M. van elkaar verwijderd zijn. Hier kan men alvast de assen inzetten, conen aan één kant, moeren aan den anderen of buitenkant en laat de assen 2 c.M. door de moeren heensteken. Hieraan kan men later eventueel een klankbord bevestigen. In het midden van de triplexplaat zaagt men nu nog een gat, groot 17 c.M. middellijn. Nu neemt men de 4 eiken latjes en boort hier aan lederen kant 814 streeps gaten; juist in het midden van de latjes blijven; deze komen ook op een afstand van 1914 c.M. van elkaar. Daarna boort men nog in 2 latjes Ih het midden van de beide gaten een gat van 12 streep. Deze gaten komen nu, na in elkaar zetten van de 4 latjes op de assen, op de beide gaten van den electro-magneet; hiervoor gebruikt men 2 dunne boutjes, 4 a 5 streep (croonbouten). Voor stevigheid heb ik over deze 2 gaten in de latjes vooraf een stuk blik gezet. Verder k„.nt er bij het bevestigen een schijfje op, omdat ai.uers de moer door het latje zou draaien.
Voor den kegel neemt men nu dun teekenpapier, maakt hierop een cirkel, halve middellijn doorknippen en over elkaar heenschuiven, zoodat de middellijn 15' c.M. wordt. Hoogte van den kegel vanaf het afgeknotte punt, waarin het spoeltje past, is recht gemeten 8 c.M.
De assen zullen lang genoeg blijken te zijn. De kegel wordt slechts 1 c.M. over elkaar heen geplakt en men smere hem dan in met aceton, opgeiost met celluloid, zoowel van binnen als van buiten. Zorg er voor, dat deze zoo rond mogelijk blijft; ik heb tenminste de heele kast vol potten, pannen en melkkannen hiervoor gebruikt.
Het spoeltje.
Dit maakte ik aldus. Leg op het afgedraaide gedeelte van den electro-magneet 3 lagen teekenpapler, precies eindigen waar men begonnen is en direct even vastplakken. Hierover legde Ik 1 laagje zeer dun papier (vloeipapier). Dit Is noodlg, daar het eigenlijke kokertje anders op dc drie lagen papier vastlijmt. Nu het kokertje: hiervoor windt men nu nog 2 lagen teekenpapler er overheen; eindigen waar men begonnen Is. Men bestrijke vooraf het reepje papier met aceton en bij het er om heen draaien ook direct bestrijken. Breedte kokertje li4 c.M. Hierover heen legt men nu 2 lagen geïsoleerd koperdraad, 0.2 m.M. emallledraad, In het midden van het kokertje over een breedte van 1 c.M. Goed bestrijken met aceton; de eerste laag eerst weer laten drogen, voor men aan de tweede begint. Denk er om: de wikkelingen alle netjes naast elkaar. Nu kan men het spoeltje In den kegel lijmen, zoo, dat de draadjes het dichtst bij den kegel zijn; vooraf nemen we de 3 lagen papier er weer uit. Men heeft nu nog ruimte genoeg aan weerszijden van het spoeltje In de 2 m.M. luchtspleet. Dit werkje eischt zeer veel geduld en moet precies gedaan worden, daar er anders niet voldoende ruimte overblijft.
Vóór men het spoeltje In den kegel brengt lijmt men er nog eerst het stuk flanel aan, waarin men een gat knipt van 14 c.M., deze komt dus maar een % c.M. rondom den kegel vast; breedte van het flanel Is 214 c.M., aan den buitenkant van den kegel te plakken. Tenslotte plakt men nu nog het flanel op den buitenkant van den ring vast. Goed spannen, alleen de kanten 14 c.M. vastlijmen, zoodat de kegel nu In het midden van den ring zit. De beide draadjes brengt men nu naar een 2-tal schroefjes in een der zljlatjes. Nu gaan wij over tot het maken van
den transformator.
De beste transformator is wel deze, die het beste aanpast bij de te gebruiken eindlamp. Men kan hiermede als volgt te werk gaan. Men bekijkt eerst eens de karakteristiek van de eindlamp en zoo vindt men dat b.v. de 8443 een inwendige weerstand heeft van 50.000 Ohm. Hiervoor gebruikte ik 1 winding 0.2 m.M. geëmailleerd koperdraad per Ohm. Aangezien het beter is steeds onder den inwendigon lampweerstand te blijven, gebruikte ik 40.000 windingen