DIFFUSIE IN PORTRETTEN door ALB. KAPTEYN

(vervolg)

it objectief is gemaakt voor opnamen van groote koppen en heeft de kostbare eigenschap dat het platen van 40 x5O cM. dekt met vrij uniforme definitie. De grootste

opening is 150 mM. en de brandpunt-afstand bedraagt 1.2 M., waaruit volgt dat de lichtsterkte van de lens bij volle opening wordt uitgedrukt door F : 8.

Bij die opening is de onscherpte meestal te groot en sluit zich meer aan bij die van de Dallmeyer—Bergheim lens. Maar gediaphragmeerd op f: 10 of f: 12 geeft de lens een merkwaardig zachte teekening en ineenvloeiïng der lijnen, zooals men die heeft kunnen waarnemen op een groot.aantal portretten die ik naar verschillende tentoonstellingen zond.

Zij die het werk met die lens op directe afdrukken niet hebben gezien en dat alleen zouden willen beoordeelen uit de reproducties van die portretten in verschillende tijdschriften, kunnen de voortreffelijke optische qualiteiten van dat instrument onmogelijk naar waarde schatten, omdat de subtiliteiten der teekening inde reproductie en vooral ook door de verkleining voor een groot deel verloren gaan, maar toch blijft er genoeg over om te doen zien dat het effect der diffusie een geheel ander karakter draagt dan dat van de zoogenaamde soft focus lenzen of wel van het eenvoudig onscherp-zetten.

Die onvolmaakte correctie der spherische en chromatische aberratie is dus hoofdzaak en de eenigste overblijvende onzekerheid in dezen is: hoeveel en in welken graad die onvolmaakte correctie is doorgevoerd. That is the question en helaas heeft Dallmeyer het antwoord op die vraag niet bekend gemaakt. De groote brandpuntafstand (1.2 M.) geeft volmaakt perspectief, hetgeen terstond in het oog springt wanneer men bedenkt dat voor koppen van 10 cM. de voorkant van de lens pl.m. 4 M. van de persoon verwijderd is.

De hoofdafmetingen zijn als volgt: grootste vrije opening 150 mM., lengte van de montuur 30 cM., ge-

wicht een weinig over 8 K.G., met negatief element 12 K.G , waarmede koppen natuurlijke grootte kunnen worden genomen op een afstand van 4.5 M. Ten slotte nog de volgende opmerkingen: Vakfotografen hebben ons amateur-folografen dikwijls uitgelachen om onze diffusie-portretten en soms hadden ze gelijk, maar niet altijd. Het is een quaestie van graad. Het sujet is ook van belang. Een oud persoon heeft meer behoefte aan diffusie dan een jong persoon. Een klein kind moet geen diffusie hebben of tenminste zeer weinig. Een groote foto houdt meer diffusie uit dan een kleine. De artist-schilder zou er niet aan denken om een levensgroot portret met dezelfde scherpte te schilderen als een miniatuurtje. Hetzelfde in foto-portretten. De belichting is ook van belang. Vlakke belichting eischt meerdere definitie en scherpte dan krasse belichting. De diffusie-lens (soft focus) is een nest van vraagstukken, dat onmogelijk ineen kort artikel als dit kan worden beredeneerd. Zachte teekening is de beste term die ik kan vinden voor het karakter dat gewenscht is Diffusie is te sterk. Denk niet dat een portret artistiek is omdat het diffusie heeft of onartistiek omdat het scherp is, maar overweeg of de gezochte definitie het beeld beter of slechter maakt voor de afmetingen van den afdruk of voor de soort belichting die werd toegepast.

Rijkelijke pose, behalve zijn voordeelen en expressie, geeft het karakter van diffusie. Korte pose geeft hardheid en scherpte. Soft focus vermijdt grootendeels retouche wegens het ineenvloeien der lijnen. Schilders geven in hun portretten dikwijls een veeg bij den mond om een kleine beweging te suggereeren, hetgeen gelijkstaat met bedoelde diffusie.

ALB. KAPTEYN.

|oo er ergens een schoone harmonie is tusschen de bedoeling vaneen werker (in dit geval dus ook het geschrevene) en de resultaten, dan is het zeker wel bij Albert Kapteyn’s werk. Sprak uit zijn artikel reeds een pleidooi voor de verzachting der trekken

die gewone foto-opnamen al te scherp geven, de bijgevoegde reproducties doen dit nog meer. Meer dan eens hebben wij in onze kolommen warme waardeering voor dit zuivere werk uitgesproken. Hoe mooi van plastiek zijnde koppen. Geen

verstarring der trekken, geen vervlakking, doch natuurlijk. En hoe rustig en tevens karakteristiek is de pose. Het is waarlijk niet alleen de lens van d.n heer Kapteyn, die deze resultaten bereikt; het is de werker, die zijn smaak, zijn gevoel en zijn kennis door middel van die lens tot hooger uiting brengt! De lens is ondergeschikt, dunkt ons! En juist daarom heeft de strekking van zijn artikel en van zijn werk meer waarde dan voor hem alleen. Het is werk, dat een voorbeeld genoemd mag worden. Red.