naast het consigne: „orde en rust bewaren’ luidt het bevel, „de zaak aan den gang houden, verder niets doen, want meer kunnen we toch niet”. Ik heb den indruk gekregen, dat men het zoo volhandig heeft met Java, een deel van Sumatra en van Celebes, dat men hieraan meer dan genoeg heeft. Het is noch hier, noch m Indië bekend, dat er b.v. op Borneo streken zijn, waar in geen 4 jaar, ja zelfs in geen 20 jaar een besturend ambtenaar is geweest.’Die ambtenaar kan dat niet! Hij heeft het veel te volhandig met zijn paperassen. Aan hun eigenlijke bestuurstaak kunnen de ambtenaren slechts een deel van hun tijd wijden. Inde belangrijke Chineesche districten van Borneo b.v. hebben zij het zoo volhandig met de roerige Chineesche bevolking, dat de oorspronkelijke bewoners de Dajaks, ónmogelijk van de bestuurszorgen kunnen genieten.' Ook ten opzichte van andere zaken is er reden tot kritiek. Zoo' is er ineen gebied, 5 maal zoo groot als Nederland, maar één rechterlijk ambtenaar! En die mag nog met eens alles’ berechten! Voor meer ernstige gevallen moet dit de recnter op Java, te Batavia doen! Ook op het gebied van landbouw, technische werken is die afdeeling slecht voorzien. Mag ik een typisch staaltje noemen? Diep in het binnenland van Borneo was, toen ik reisde, een pokkenepidemie uitgebroken. Het bestuur stond er machteloos tegenover, want er was, geen „pokstof”, om in te enten. En dit, terwijl men te Bandoeng een instituut bezit, dat wereldreputatie geniet! Primair bij dit alles is onbekendheid met mensohen en land. Noch inde regeeringsbureaux te Weltevreden, Buitenzorg en den Haag, noch inde beide volksvertegenwoordigingen kent men de wenschen, de nooden der Buitengewesten. Om een typisch staaltje van onbekendheid met de buitengewesten te vermelden: zelfs m militaire kringen te Weltevreden gaf men er zijn verwondering over te kennen, dat ik uit de binnenlanden van Borneo was teruggekeerd met het hoofd nog op den romp! t Voor Midden-Celebes wees ik op misstanden onder de To,radja s: sommige stammen sterven er uit. Het geboortevraagst.uk eischt onderzoek. Niemand heeft op dat droevige feit gereageerd. Als het babi’s inplaats van baby’s waren, zou men wel maatregelen treffen (zie Soemba)! Zooals ik reeds zei; primair is de onbekendheid met land en volk. Meer bekendheid leidt tot belangstelling en meer belangstelling leidt tot medegevoel, tot den wensch tot verbeteringen. Met mijn films over Borneo nu wil ik trachten, dat land met zijn sympathieke Dajaks bekend te maken. De film bestaat uit drie deelen, die samen één geheel vormen. Wil men ze rustig beschouwen, dan dient men er drie avonden voor te nemen. Wie den heelen cyclus heeft gezien, zal zeggen; ik heb Borneo gezien, kennis gemaakt met een mooi land, een sympathieke' bevolking, t was voor mij een openbaring! Waarschuwing. Koopt geen medicijnen in toezicht-apotheken, waar assistenten in plaats van Apothekers de leiding hebben en onderzoek der geneesmiddelen ontbreekt. (Adv. N. Rtt. Crt.)

73