vrij maken van onze omgeving en het gebruik van desinfecteerende middelen op de meest doelmatige wijze den algemecnen gezondheidstoestand te kunnen verbeteren. De bereiding van allerlei preparaten, welke konden dienen, om antisepsis te bevorderen, vierde toen hoogtij en hoewel men deze antiseptica niet als geneesmiddel inden werkelijker, zin des woords kon opvatten, maar als voorbehoedmiddel tegen ziekte, toch hadden zij de belangstelling van apothekers en chemici en was het onderzoek naar de desinfecteerende kracht dezer preparaten in onze laboratoria in vollen gang. Op dit tijdperk der antisepsis volgt dat der asepsis, uitgaande van het beginsel, dat vooral bij chirurgische behandelingen zorgvuldig alle oorzaken der besmetting afwezig moeten zijn en dat ook bij de toebereiding van geneesmiddelen en verbandmiddelen steriele bewerkingen moeten worden toegepast, om iedere bron van besmetting te voorkomen. Wij weten thans, hoe noodig het is, om geneesmiddelen, welke voor subcutane injectie dienen, steriel te bereiden en het is de taak van den apotheker, om te zorgen, dat vooral bij de aflevering van deze geneesmiddelen deze steriliteit in alle opzichten wordt in acht genomen. Het is echter niet alleen de zorg voor eene steriele bereiding, welke bij deze geneesmiddelen voor subcutaan, intraveneus en intramusculair gebruik een voorname rol speelt, doch men dient ook rekening te houden met ontledingsverschijnselen, welke bij deze sterilisatie kunnen optreden en welke dikwijls uiterlijk zeer moeilijk zijn waar te nemen. Temperatuursverschillen, invloed van (licht en lucht, kunnen daarbij zoo grooten invloed hebben, dat a'lleen de voortdurende controle in het laboratorium van den apotheker', die deze bereidt, voldoende waarborgen voor den medicus bieden kan. En daarnevens heeft men bij de toepassing rekening te houden met den invloed der waterstofionenconcentratie op de meerdere of mindere pijnlijkheid van vloeistoffen, die voor injectie gebruikt worden. Oplossingen met een pH van ongeveer 8 worden zoo goed als zonder pijn verdragen, maar zondra deze grens der waterstofionenconcentratie aan een van beide zijden wordt overschreden, is het effect geheel anders. De geneesmiddel-industrie kan slechts in het algemeen hier-* mede rekening houden; de apotheker heeft ieder geval voor zichzelf te beoordeelen en als deskundige aan te geven, welke stoffen hij als bufferstof aan zulke oplossingen heeft toe te

570