verwijdert. Door de snelle zelfreiniging der rivier is alles reeds 1 K.M. stroomafwaarts vernietigd en onschadelijk gemaakt. De groote fabrieksterreinen zijn door breede straten, die de namen van bekende chemici dragen, gescheiden; een spoorbaan, die meerdere K.M. lang is, doorkruist het terrein en kleine locomotief!es, die de voor ons bekende namen Aspirine, Adaline, Veronal, enz. dragen, vervoeren de ruwe chemicaliën en tusschenproducten van de eene afdeeling naar de andere. Bij de ordening der verschillende gebouwen is de geheele fabriek zoo ingericht, dat van het Westen naar het Oostende fabricatie voortschrijdt. Aan den Rijnoever worden de ruwe producten aangevoerd, die onmiddellijk inde eerste gebouwen worden verwerkt tot zwavelzuur, salpeterzuur, enz. Aan deze anorganische afdeeling sluit zich de afdeeling der tusschenproducten aan, waar gesulfoneerd, genitreerd, geazoteerd, enz. wordt en daarna komt de 3e afdeeling, waar uit deze tusschenproducten, kleurstoffen, enkele pharmaceutische preparaten, enz. bereid worden. Wij werden inde gelegenheid gesteld, om de zwavelzuur-fabricatie van het begin tot het einde te volgen en werden opmerkzaam gemaakt dat hier 2 methoden gevolgd werden. De eerste is de bekende oxydatie van zwavelijzer, waarna het gasvormige So2.door het contact-procédé met platina-spons wordt omgezet in S03 en vervolgens in zwavelzuur van verschillende concentraties. Inden oorlog is door gebrek aan zwavelijzer een nieuwe methode gezocht en gevonden, namelijk de omzetting van gips door kool en aluinaarde, waarbij eveneens zwaveligzuurgas ontstaat, terwijl de kalkzouten met de aluinaarde en het kooldioxyde, cement vormen. In groote draaiende ovens van 50 Meter lengte, waarin door aanvoer van lucht tot witgloeihitte de hoogste temperaturen worden bereikt, wordt het mengsel van gips, kool en aluinaarde verhit. De gassen worden afgevoerd naar de ruimte, waar het contactprocédé plaats vindt, en de witgloeiende cement komt aan de andere zijde van den oven, behoorlijk gezeefd, langs een tapis roulant, ter plaatse, waar het in vaten wordt verpakt. Wij zagen een reusachtige electromagneet, die uit den afval het ijzer verzamelt, om het over te brengen naar een ander gedeelte der fabriek, waar het dient voor de ontwikkeling van waterstofgas en technisch ferrosulfaat. De afdeeling der tusschenproducten, waar wij vervolgens kwamen, dient, om verschillende destillatie-producten der steenkolenteer, zooals benzol, naphthaline, enz., door behandeling met zwavelzuur en door andere chemische methoden om te zetten in sulfozuren, phenolen, nitro- en amidoverbindingen, enz. Groote hoeveelheden ijs worden gebruikt bij het diazoteeren, waarvoor op de fabrieksterreinen 2 ijsfabrieken regelmatig de noodige hoeveelheid ijs produceeren. De kleurstoffen, welke hier gevormd worden, worden in hydraulische filterpersen van vocht bevrijd en daarna naar de kleurstoffendrogerij gebracht, waar ze door heete lucht of in vacuo zoo droog

1215